________________ 12. 16. 20] महाभारते [12. 17.1 मनसैकेन ते युद्धमिदं घोरमुपस्थितम् / 20 योगक्षेमौ च राष्ट्रस्य धर्माधर्मों त्वयि स्थितौ / यत्र नास्ति शरैः कार्य न मित्रैर्न च बन्धुभिः / मुच्यस्व महतो भारात्त्यागमेवाभिसंश्रय / / 7 आत्मनैकेन योद्धव्यं तत्ते युद्धमुपस्थितम् // 21 एकोदरकृते व्याघ्रः करोति विघसं बहु / तस्मिन्ननिर्जिते युद्धे प्राणान्यदि ह मोक्ष्यसे / तमन्येऽप्युपजीवन्ति मन्दवेगंचरा मृगाः // 8 अन्यं देहं समास्थाय पुनस्तेनैव योत्स्यसे // 22 विषयान्प्रतिसंहृत्य संन्यासं कुरुते यतिः / तस्मादद्यैव गन्तव्यं युद्धस्य भरतर्षभ। न च तुष्यन्ति राजानः पश्य बुद्ध्यन्तरं यथा // 9 एतज्जित्वा महाराज कृतकृत्यो भविष्यसि // 23 पत्राहारैरश्मकुट्टैर्दन्तोलूखलिकैस्तथा / एतां बुद्धिं विनिश्चित्य भूतानामागतिं गतिम् / / अब्भक्षैर्वायुभक्षैश्च तैरयं नरको जितः // 10 पितृपैतामहे वृत्ते शाधि राज्यं यथोचितम् // 24 यश्चेमां वसुधां कृत्स्ना प्रशासेदखिलां नृपः / दिष्ट्या दुर्योधनः पापो निहतः सानुगो युधि / तुल्याश्मकाञ्चनो यश्च स कृतार्थो न पार्थिवः॥ 11 द्रौपद्याः केशपक्षस्य दिष्ट्या त्वं पदवीं गतः // 25 संकल्पेषु निरारम्भो निराशो निर्ममो भव / यजस्व वाजिमेधेन विधिवदक्षिणावता। विशोकं स्थानमातिष्ठ इह चामुत्र चाव्ययम् / / 12 वयं ते किंकराः पार्थ वासुदेवश्च वीर्यवान् / / 26 निरामिषा न शोचन्ति शोचसि त्वं किमामिषम्। इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि परित्यज्यामिषं सर्वं मृषावादात्प्रमोक्ष्यसे // 13. षोडशोऽध्यायः // 16 // पन्थानौ पितृयानश्च देवयानश्च विश्रुतौ / ईजानाः पितृयानेन देवयानेन मोक्षिणः // 14 युधिष्ठिर उवाच / तपसा ब्रह्मचर्येण स्वाध्यायेन च पाविताः / असंतोषः प्रमादश्च मदो रागोऽप्रशान्तता। विमुच्य देहान्वै भान्ति मृत्योरविषयं गताः // 15 बलं मोहोऽभिमानश्च उद्वेगश्चापि सर्वशः // 1 आमिषं बन्धनं लोके कर्मेहोक्तं तथामिषम् / एभिः पाप्मभिराविष्टो राज्यं त्वमभिकाङ्कसि / ताभ्यां विमुक्तः पाशाभ्यां पदमाप्नोति तत्परम्॥१६ निरामिषो विनिर्मुक्तः प्रशान्तः सुसुखी भव // 2 अपि गाथामिमां गीतां जनकेन वदन्त्युत / य इमामखिलां भूमि शिष्यादेको महीपतिः / निर्द्वद्वेन विमुक्तेन मोक्षं समनुपश्यता // 17 तस्याप्युदरमेवैकं किमिदं त्वं प्रशंससि // 3 अनन्तं बत मे वित्तं यस्य मे नास्ति किंचन। नाह्रा पूरयितुं शक्या न मासेन नरर्षभ / मिथिलायां प्रदीप्तायां न मे दह्यति किंचन // 18 अपूर्यां पूरयन्निच्छामायुषापि न शक्नुयात् // 4 प्रज्ञाप्रासादमारुह्य नशोच्याशोचतो जनान् / यथेद्धः प्रज्वलत्यग्निरसमिद्धः प्रशाम्यति / जगतीस्थानिवाद्रिस्थो मन्दबुद्धीनवेक्षते // 19 अल्पाहारतया त्वग्निं शमयौदर्यमुत्थितम् / दृश्यं पश्यति यः पश्यन्स चक्षुष्मान्स बुद्धिमान् / जयोदरं पृथिव्या ते श्रेयो निर्जितया जितम् // 5 / अज्ञातानां च विज्ञानात्संबोधाद्बुद्धिरुच्यते // 20 मानुषान्कामभोगांस्त्वमैश्वर्यं च प्रशंससि।। यस्तु वाचं विजानाति बहुमानमियात्स वै / अभोगिनोऽबलाश्चैव यान्ति स्थानमनुत्तमम् // 6 ब्रह्मभावप्रसूतानां वैद्यानां भावितात्मनाम् // 21 -2006 -