________________ 11. 17. 14 ] महाभारते [11. 18. 11 एष शेते महाबाहुर्बलवान्सत्यविक्रमः / पुण्डरीकनिभा भाति पुण्डरीकान्तरप्रभा। सिंहेनेव द्विपः संख्ये भीमसेनेन पातितः // 14 मुखं विमृज्य पुत्रस्य भर्तुश्चैव तपस्विनी // 29 पश्य दुर्योधनं कृष्ण शयानं रुधिरोक्षितम् / यदि चाप्यागमाः सन्ति यदि वा श्रुतयस्तथा / निहतं भीमसेनेन गदामुद्यम्य भारत // 15 ध्रुवं लोकानवाप्तोऽयं नृपो बाहुबलार्जितान् // 30 अक्षौहिणीमहाबाहुर्दश चैकां च केशव / इति महाभारते स्त्रीपर्वणि अनयद्यः पुरा संख्ये सोऽनयान्निधनं गतः // 16 सप्तदशोऽध्यायः // 17 // एष दुर्योधनः शेते महेष्वासो महारथः / शार्दूल इव सिंहेन भीमसेनेन पातितः // 17 गान्धायुवाच / विदुरं ह्यवमन्यैष पितरं चैव मन्दभाक् / पश्य माधव पुत्रान्मे शतसंख्याञ्जितलमान् / बालो वृद्धावमानेन मन्दो मृत्युवशं गतः // 18 / गदया भीमसेनेन भूयिष्ठं निहतारिणे // 1 निःसपत्ना मही यस्य त्रयोदश समाः स्थिता। इदं दुःखतरं मेऽद्य यदिमा मुक्तमूर्धजाः / स शेते निहतो भूमौ पुत्रो मे पृथिवीपतिः // 19 हतपुत्रा रणे बालाः परिधावन्ति मे स्नुषाः // 2 अपश्यं कृष्ण पृथिवीं धार्तराष्ट्रानुशासनात् / प्रासादतलचारिण्यश्चरणैर्भूषणान्वितैः / पूर्णां हस्तिगवाश्वस्य वार्ष्णेय न तु तच्चिरम् // 20 आपन्ना यत्स्पृशन्तीमा रुधिराद्री वसुंधराम् // 3 तामेवाद्य महाबाहो पश्याम्यन्यानुशासनात् / गृध्रानुत्सारयन्त्यश्च गोमायून्वायसांस्तथा / हीनां हस्तिगवाश्वेन किं नु जीवामि माधव // 21 शोकेनार्ता विघूर्णन्त्यो मत्ता इव चरन्त्युत // 4 इदं कृच्छ्रतरं पश्य पुत्रस्यापि वधान्मम / एषान्या त्वनवद्याङ्गी करसंमितमध्यमा / यदिमां पर्युपासन्ते हताशूरारणे स्त्रियः // 22 घोरं तद्वैशसं दृष्ट्वा निपतत्यतिदुःखिता // 5 . प्रकीर्णकेशां सुश्रोणी दुर्योधनभुजाङ्कगाम् / दृष्ट्वा मे पार्थिवसुतामेता लक्ष्मणमातरम् / रुक्मवेदीनिभां पश्य कृष्ण लक्ष्मणमातरम् / / 23 राजपुत्रीं महाबाहो मनो न व्युपशाम्यति // 6 नूनमेषा पुरा बाला जीवमाने महाभुजे। भ्रातृ॑श्चान्याः पतींश्चान्याः पुत्रांश्च निहतान्भुवि / भुजावाश्रित्य रमते सुभुजस्य मनस्विनी / / 24 दृष्ट्वा परिपतन्त्येताः प्रगृह्य सुभुजा भुजान् // 7 कथं तु शतधा नेदं हृदयं मम दीर्यते / मध्यमानां तु नारीणां वृद्धानां चापराजित / पश्यन्त्या निहतं पुत्रं पुत्रेण सहितं रणे / / 25 आक्रन्दं हतबन्धूनां दारुणे वैशसे शृणु // 8 पुत्रं रुधिरसंसिक्तमुपजिघ्रत्यनिन्दिता / रथनीडानि देहांश्च हतानां गजवाजिनाम् / दुर्योधनं तु वामोरूः पाणिना परिमार्जति // 26 आश्रिताः श्रममोहार्ताः स्थिताः पश्य महाबल // 9 किं नु शोचति भर्तारं पुत्रं चैषा मनस्विनी।। अन्या चापहृतं कायाच्चारकुण्डलमुन्नसम् / तथा ह्यवस्थिता भाति पुत्रं चाप्यभिवीक्ष्य सा॥२७ स्वस्य बन्धोः शिरः कृष्ण गृहीत्वा पश्य तिष्ठति // 10 स्वशिरः पञ्चशाखाभ्यामभिहत्यायतेक्षणा / / पूर्वजातिकृतं पापं मन्ये नाल्पमिवानघ / पतत्युरसि वीरस्य कुरुराजस्य माधव / / 28 एताभिरवनद्याभिर्मया चैवाल्पमेधया // 11 - 1976 -