________________ 10. 16. 36 ] महाभारते [10. 17. 26 उत्तस्थौ पुत्रशोकार्ता ततः कृष्णा मनस्विनी / स्रष्टारं सर्वभूतानां ससर्ज मनसापरम् // 12 कृष्णं चापि महाबाहुं पर्यपृच्छत धर्मराट् // 36 सोऽब्रवीत्पितरं दृष्ट्वा गिरिशं मग्नमम्भसि / इति श्रीमहाभारते सौप्तिकपर्वणि यदि मे नाग्रजस्त्वन्यस्ततः स्रक्ष्याम्यहं प्रजाः // 13 षोडशोऽध्यायः॥१६॥ तमब्रवीत्पिता नास्ति त्वदन्यः पुरुषोऽग्रजः / स्थाणुरेष जले मग्नो विस्रब्धः कुरु वै कृतिम्॥१४ वैशंपायन उवाच / स भूतान्यसृजत्सप्त दक्षादींस्तु प्रजापतीत् / हतेषु सर्वसैन्येषु सौप्तिके ते रथैत्रिभिः / यैरिमं व्यकरोत्सर्वं भूतग्रामं चतुर्विधम् // 15 शोचन्युधिष्ठिरो राजा दाशार्हमिदमब्रवीत् // 1 ताः सृष्टमात्राः क्षुधिताः प्रजाः सर्वाः प्रजापतिन् / कथं नु कृष्ण पापेन क्षुद्रेणाक्लिष्टकर्मणा / बिभक्षयिषवो राजन्सहसा प्राद्रवंस्तदा // 16 द्रौणिना निहताः सर्वे मम पुत्रा महारथाः // 2 स भक्ष्यमाणस्त्राणार्थी पितामहमुपाद्रवत् / तथा कृतास्त्रा विक्रान्ताः सहस्रशतयोधिनः / आभ्यो मां भगवान्पातु वृत्तिरासां विधीयताम्॥१७ द्रुपदस्यात्मजाश्चैव द्रोणपुत्रेण पातिताः // 3 ततस्ताभ्यो ददावन्नमोषधीः स्थावराणि च / यस्य द्रोणो महेष्वासो न प्रादादाहवे मुखम् / जङ्गमानि च भूतानि दुर्बलानि बलीयसाम् / / 18 तं जन्ने रथिनां श्रेष्ठं धृष्टद्युम्नं कथं नु सः // 4 विहितान्नाः प्रजास्तास्तु जग्मुस्तुष्टा यथागतम् / किं नु तेन कृतं कर्म तथायुक्तं नरर्षभ। ततो ववृधिरे राजन्प्रीतिमत्यः स्वयोनिषु // 19 यदेकः शिबिरं सर्वमवधीन्नो गुरोः सुतः // 5 भूतग्रामे विवृद्धे तु तुष्टे लोकगुरावपि / वासुदेव उवाच / उदतिष्ठजलाज्येष्ठः प्रजाश्चेमा ददर्श सः // 20 नूनं स देवदेवानामीश्वरेश्वरमव्ययम् / बहुरूपाः प्रजा दृष्ट्वा विवृद्धाः स्वेन तेजसा। . जगाम शरणं द्रौणिरेकस्तेनावधीदहून् // 6 चुक्रोध भगवान्रुद्रो लिङ्गं स्वं चाप्यविध्यत // 21 प्रसन्नो हि महादेवो दद्यादमरतामपि / तत्प्रविद्धं तदा भूमौ तथैव प्रत्यतिष्ठत / वीर्यं च गिरिशो दद्याद्यनेन्द्रमपि शातयेत् // 7 तमुवाचाव्ययो ब्रह्मा वचोभिः शमयन्निव // 22 वेदाहं हि महादेवं तत्त्वेन भरतर्षभ / किं कृतं सलिले शर्व चिरकालं स्थितेन ते / यानि चास्य पुराणानि कर्माणि विविधान्युत // 8 किमर्थं चैतदुत्पाट्य भूमौ लिङ्गं प्रवेरितम् // 23 आदिरेष हि भूतानां मध्यमन्तश्च भारत / सोऽब्रवीज्जातसंरम्भस्तदा लोकगुरुर्गुरुम् / विचेष्टते जगचेदं सर्वमस्यैव कर्मणा // 9 प्रजाः सृष्टाः परेणेमाः किं करिष्याम्यनेन वै // 24 एवं सिसृक्षुर्भूतानि ददर्श प्रथमं विभुः / तपसाधिगतं चान्नं प्रजार्थं मे पितामह / पितामहोऽब्रवीच्चैनं भूतानि सृज माचिरम् // 10 / ओषध्यः परिवर्तेरन्यथैव सततं प्रजाः // 25 हरिकेशस्तथेत्युक्त्वा भूतानां दोषदर्शिवान् / एवमुक्त्वा तु संक्रुद्धो जगाम विमना भवः / दीर्घकालं तपस्तेपे मनोऽम्भसि महातपाः // 11 / गिरेर्मुञ्जवतः पादं तपस्तप्तुं महातपाः // 26 सुमहान्तं ततः कालं प्रतीक्ष्यैनं पितामहः। इति श्रीमहाभारते सौप्तिकपर्वणि सप्तदशोऽध्यायः // 17 // - 1958 -