________________ 10. 1. 22] महाभारते [10. 1. 50 % 3D % 3D% 3D1 C 3D.LE+ ददृशुर्द्विपदां श्रेष्ठाः श्रेष्टं तं वै वनस्पतिम् / / 22 महास्वनं महाकायं हर्यक्षं बभ्रुपिङ्गलम् / तेऽवतीर्य रथेभ्यस्तु विप्रमुच्य च वाजिनः / सुदीर्घघोणानखरं सुपर्णमिव वेगिनम् / / 37 उपस्पृश्य यथान्यायं संध्यामन्वासत प्रभो॥२३ सोऽथ शब्दं मृदं कृत्वा लीयमान इवाण्डजः / ततोऽस्तं पर्वतश्रेष्ठमनुप्राप्ते दिवाकरे / न्यग्रोधस्य ततः शाखां प्रार्थयामास भारत // 38 सर्वस्य जगतो धात्री शर्वरी समपद्यत // 24 संनिपत्य तु शाखायां न्यग्रोधस्य विहंगमः / ग्रहनक्षत्रताराभिः प्रकीर्णाभिरलंकृतम् / सुप्ताञ्जघान सुबहून्वायसान्वायसान्तकः // 39 नभोऽशुकमिवाभाति प्रेक्षणीयं समन्ततः // 25 केषांचिदच्छिनत्पक्षाशिरांसि च चकत ह / ईषच्चापि प्रवल्गन्ति ये सत्त्वा रात्रिचारिणः / चरणांश्चैव केषांचिद्वभञ्ज चरणायुधः / / 40 दिवाचराश्च ये सत्त्वास्ते निद्रावशमागताः // 26 क्षणेनाहन्स बलवान्येऽस्य दृष्टिपथे स्थिताः / रात्रिंचराणां सत्त्वानां निनादोऽभूत्सुदारुणः / / तेषां शरीरावयवैः शरीरैश्च विशां पते / .. क्रव्यादाश्च प्रमुदिता घोरा प्राप्ता च शर्वरी // 27 न्यग्रोधमण्डलं सर्व संछन्नं सर्वतोऽभवत् // 41 तस्मिन्रात्रिमुखे घोरे दुःखशोकसमन्विताः / तांस्तु हत्या ततः काकान्कौशिको मुदितोऽभवत् / कृतवर्मा कृपो द्रौणिरुपोपविविशुः समम् // 28 प्रतिकृत्य यथाकामं शत्रूणां शत्रुसूदनः // 42 तत्रोपविष्टाः शोचन्तो न्यग्रोधस्य समन्ततः / तदृष्ट्वा सोपधं कर्म कौशिकेन कृतं निशि / तमेवार्थमतिक्रान्तं कुरुपाण्डवयोः क्षयम् // 29 तद्भावकृतसंकल्पो द्रौणिरेको व्यचिन्तयत् / / 43 निद्रया च परीताङ्गा निषेदुर्धरणीतले / उपदेशः कृतोऽनेन पक्षिणा मम संयुगे / श्रमेण सुदृढं युक्ता विक्षता विविधैः शरैः॥३० शत्रूणां क्षपणे युक्तः प्राप्तकालश्च मे मतः // 44 ततो निद्रावशं प्राप्तौ कृपभोजौ महारथौ / नाद्य शक्या मया हन्तुं पाण्डवा जितकाशिनः / सुखोचितावदुःखाही निषण्णौ धरणीतले। बलवन्तः कृतोत्साहा लब्धलक्षाः प्रहारिणः / तौ तु सुप्तौ महाराज श्रमशोकसमन्वितौ // 31 राज्ञः सकाशे तेषां च प्रतिज्ञातो वधो मया // 45 क्रोधामर्षमशं प्राप्तो द्रोणपुत्रस्तु भारत / पतंगानिसमां वृत्तिमास्थायात्मविनाशिनीम् / नैव स्म स जगामाथ निद्रां सर्प इव श्वसन // 32 न्यायतो युध्यमानस्य प्राणत्यागो न संशयः / न लेभे स तु निद्रां वै दह्यमानोऽतिमन्युना / छद्मना तु भवेत्सिद्धिः शत्रूणां च क्षयो महान् // 46 वीक्षांचक्रे महाबाहुस्तद्वनं घोरदर्शनम् // 33 तत्र संशयितादाद्योऽर्थो निःसंशयो भवेत् / वीक्षमाणो वनोद्देशं नानासत्त्वैर्निषेवितम् / तं जना बहु मन्यन्ते येऽर्थशास्त्रविशारदाः // 47 अपश्यत महाबाहुन्यग्रोधं वायसायुतम् // 34 यच्चाप्यत्र भवेद्वाच्यं गर्हितं लोकनिन्दितम् / तत्र काकसहस्राणि तां निशां पर्यणामयन् / कर्तव्यं तन्मनुष्येण क्षत्रधर्मेण वर्तता // 48 सुखं स्वपन्तः कौरव्य पृथक्पृथगपाश्रयाः // 35 निन्दितानि च सर्वाणि कुत्सितानि पदे पदे / सुप्तेषु तेषु काकेषु विस्तब्धेषु समन्ततः / सोपधानि कृतान्येव पाण्डवैरकृतात्मभिः // 49 सोऽपश्यत्सहसायान्तमुलूकं घोरदर्शनम् // 36 / अस्मिन्नर्थे पुरा गीतौ श्रूयेते धर्मचिन्तकैः / - 1932 -