________________ 9. 64. 12 ] शल्यपर्व [9. 64. 39 न नूनं विद्यतेऽसह्यं मानुष्ये किंचिदेव हि / मा भवन्तोऽनुतप्यन्तां सौहृदान्निधनेन मे / यत्र त्वं पुरुषव्याघ्र शेषे पांसुषु रूषितः / / 12 यदि वेदाः प्रमाणं वो जिता लोका मयाक्षयाः॥२७ भूत्वा हि नृपतिः पूर्वं समाज्ञाप्य च मेदिनीम् / मन्यमानः प्रभावं च कृष्णस्यामिततेजसः / कथमेकोऽद्य राजेन्द्र तिष्ठसे निर्जने वने // 13 तेन न च्यावितश्चाहं क्षत्रधर्मात्स्वनुष्ठितात् // 28 दुःशासनं न पश्यामि नापि कर्ण महारथम् / स मया समनुप्राप्तो नास्मि शोच्यः कथंचन / नापि तान्सुहृदः सर्वान्किमिदं भरतर्षभ // 14 कृतं भवद्भिः सदृशमनुरूपमिवात्मनः / दुःखं नूनं कृतान्तस्य गतिं ज्ञातुं कथंचन / यतितं विजये नित्यं दैवं तु दुरतिक्रमम् // 29 लोकानां च भवान्यत्र शेषे पांसुषु रूषितः // 15 एतावदुक्त्वा वचनं बाष्पव्याकुललोचनः / एष मूर्धावसिक्तानामग्रे गत्वा परंतपः / . तूष्णीं बभूव राजेन्द्र रुजासौ विह्वलो भृशम् // 30 प्रतणं ग्रसते पांसुं पश्य कालस्य पर्ययम् // 16 तथा तु दृष्ट्वा राजानं बाष्पशोकसमन्वितम् / क ते तदमलं छत्रं व्यजनं क च पार्थिव / द्रौणिः क्रोधेन जज्वाल यथा वह्निर्जगत्क्षये // 31 सा च ते महती सेना क गता पार्थिवोत्तम // 17 स तु क्रोधसमाविष्टः पाणौ पाणिं निपीड्य च / दुर्विज्ञेया गतिर्नूनं कार्याणां कारणान्तरे / | बाष्पविह्वल या वाचा राजानमिदमब्रवीत् // 32 यद्वै लोकगुरुर्भूत्वा भवानेतां दशां गतः / / 18 पिता मे निहतः क्षुद्रः सुनृशंसेन कर्मणा / अध्रुवा सर्वमत्र्येषु ध्रुवं श्रीरुपलक्ष्यते / न तथा तेन तप्यामि यथा राजंस्त्वयाद्य वै // 33 भवतो व्यसनं दृष्ट्वा शक्रविस्पर्धिनो भृशम् // 19 शृणु चेदं वचो मह्यं सत्येन वदतः प्रभो / तस्य तद्वचनं श्रुत्वा दुःखितस्य विशेषतः / / इष्टापूर्तेन दानेन धर्मेण सुकृतेन च // 34 उवाच राजन्पुत्रस्ते प्राप्तकालमिदं वचः // 20 अद्याहं सर्वपाञ्चालान्वासुदेवस्य पश्यतः / विमृज्य नेत्रे पाणिभ्यां शोकजं बाष्पमुत्सृजन् / सर्वोपायैर्हि नेष्यामि प्रेतराजनिवेशनम् / कृपादीन्स तदा वीरान्सर्वानेव नराधिपः // 21 अनुज्ञां तु महाराज भवान्मे दातुमर्हति // 35 ईदृशो मर्त्यधर्मोऽयं धात्रा निर्दिष्ट उच्यते / इति श्रुत्वा तु वचनं द्रोणपुत्रस्य कौरवः / विनाशः सर्वभूतानां कालपर्यायकारितः // 22 मनसः प्रीतिजननं कृपं वचनमब्रवीत् / सोऽयं मां समनुप्राप्तः प्रत्यक्षं भवतां हि यः / आचार्य शीघ्रं कलशं जलपूर्ण समानय // 36 पृथिवीं पालयित्वाहमेतां निष्ठामुपागतः // 23 स तद्वचनमाज्ञाय राज्ञो ब्राह्मणसत्तमः / दिष्ट्या नाहं परावृत्तो युद्धे कस्यांचिदापदि / कलशं पूर्णमादाय राज्ञोऽन्तिकमुपागमत् // 37 दिष्टयाहं निहतः पापैश्छलेनैव विशेषतः // 24 तमब्रवीन्महाराज पुत्रस्तव विशां पते / उत्साहश्च कृतो नित्यं मया दिष्ट्या युयुत्सता। ममाज्ञया द्विजश्रेष्ठ द्रोणपुत्रोऽभिषिच्यताम् / दिष्टया चास्मि हतो युद्धे निहतज्ञातिबान्धवः // 25 सेनापत्येन भद्रं ते मम चेदिच्छसि प्रियम्॥ 38 दिष्ट्या च वोऽहं पश्यामि मुक्तानस्माजनक्षयात्। राज्ञो नियोगाद्योद्धव्यं ब्राह्मणेन विशेषतः / खस्तियुक्तांश्च कल्यांश्च तन्मे प्रियमनुत्तमम् / / 26 / वर्तता क्षत्रधर्मेण ह्येवं धर्मविदो विदुः // 39 म.भा. 242 - 1929 -