________________ 9. 30. 43] महाभारते [9. 31.1 भक्त्वा पाञ्चालपाण्डूनामुत्साहं भरतर्षभ // 43 / न त्वमद्य महीं दातुमीशः कौरवनन्दन / न त्विदानीमहं मन्ये कार्य युद्धेन कर्हिचित् / आच्छेत्तुं वा बलाद्राजन्स कथं दातुमिच्छसि / द्रोणे कर्णे च संशान्ते निहते च पितामहे // 44 मां तु निर्जित्य संग्रामे पालयेमां वसुंधराम् // 58 अस्त्विदानीमियं राजन्केवला पृथिवी तव / सूच्यप्रेणापि यद्भूमेरपि ध्रीयेत भारत / असहायो हि को राजा राज्यमिच्छेत्प्रशासितुम्॥४५ तन्मात्रमपि नो मह्यं न ददाति पुरा भवान् // 59 सुहृदस्तादृशान्हित्वा पुत्रान्भ्रातृन्पितॄनपि / स कथं पृथिवीमेतां प्रददासि विशां पते / भवद्भिश्च हृते राज्ये को नु जीवेत मादृशः // 46 सूच्यग्रं नात्यजः पूर्व स कथं त्यजसि क्षितिम् // 60 अहं वनं गमिष्यामि ह्यजिनैः प्रतिवासितः / एवमैश्वर्यमासाद्य प्रशास्य पृथिवीमिमाम् / रतिर्हि नास्ति मे राज्ये हतपक्षस्य भारत // 47 को हि मूढो व्यवस्येत शत्रोतुं वसुंधराम् // 61 हतबान्धवभूयिष्ठा हताश्वा हतकुञ्जरा / त्वं तु केवलमौख्येण विमूढो नावबुध्यसे / एषा ते पृथिवी राजन्भुनां विगतज्वरः // 48 पृथिवीं दातुकामोऽपि जीवितेनाद्य मोक्ष्यसे // 62 वनमेव गमिष्यामि वसानो मृगचर्मणी / अस्मान्वा त्वं पराजित्य प्रशाधि पृथिवीमिमाम् / न हि मे निर्जितस्यास्ति जीवितेऽद्य स्पृहा विभो।।४९ अथ वा निहतोऽस्माभिज लोकाननुत्तमान् // 63 गच्छ त्वं भुङ्क्ष राजेन्द्र पृथिवीं निहतेश्वराम् / / आवयोर्जीवतो राजन्मयि च त्वयि च ध्रुवम् / हतयोधां नष्टरत्नां क्षीणवप्रां यथासुखम् // 50 संशयः सर्वभूतानां विजये नो भविष्यति // 64 युधिष्ठिर उवाच / जीवितं तव दुष्प्रज्ञ मयि संप्रति वर्तते / आप्रिलापान्मा तात सलिलस्थः प्रभाषथाः / जीवयेयं त्वहं कामं न तु त्वं जीवितुं क्षमः // 65 नैतन्मनसि मे राजन्वाशितं शकुनेरिव // 51 दहने हि कृतो यत्नस्त्वयास्मासु विशेषतः / यदि चापि समर्थः स्यास्त्वं दानाय सुयोधन / आशीविषैर्विषैश्चापि जले चापि प्रवेशनैः / नाहमिच्छेयमवनि त्वया दत्तां प्रशासितुम् // 52 त्वया विनिकृता राजनराज्यस्य हरणेन च // 66 अधर्मेण न गृह्णीयां त्वया दत्तां महीमिमाम् / / एतस्मात्कारणात्पाप जीवितं ते न विद्यते / न हि धर्मः स्मृतो राजन्क्षत्रियस्य प्रतिग्रहः // 53 उत्तिष्ठोत्तिष्ठ युध्यस्व तत्ते श्रेयो भविष्यति // 67 त्वया दत्ता न चेच्छेयं पृथिवीमखिलामहम् / __संजय उवाच / त्वां तु युद्धे विनिर्जित्य भोक्तास्मि वसुधामिमाम।।५४ एवं तु विविधा वाचो जययुक्ताः पुनः पुनः / अनीश्वरश्च पृथिवीं कथं त्वं दातुमिच्छसि / कीर्तयन्ति स्म ते वीरास्तत्र तत्र जनाधिप // 68 त्वयेयं पृथिवी राजन्कि न दत्ता तदैव हि // 55 इति श्रीमहाभारते शल्यपर्वणि धर्मतो याचमानानां शमार्थं च कुलस्य नः / त्रिंशोऽध्यायः // 30 // वार्ष्णेयं प्रथमं राजन्प्रत्याख्याय महाबलम् // 56 किमिदानीं ददासि त्वं को हि ते चित्तविभ्रमः / धृतराष्ट्र उवाच / अभियुक्तस्तु को राजा दातुमिच्छेद्धि मेदिनीम् // 57 / एवं संतय॑मानस्तु मम पुत्रो महीपतिः / - 1866 -