________________ 9. 5. 1] महाभारते [9. 5.26 आराध्य त्र्यम्बकं यत्नाद्रतैरुप्रैर्महातपाः / संजय उवाच। अयोनिजायामुत्पन्नो द्रोणेनायोनिजेन यः // 15 अथ हैमवते प्रस्थे स्थित्वा युद्धाभिनन्दिनः / तमप्रतिमकर्माणं रूपेनासदृशं भुवि / सर्व एव महाराज योधास्तत्र समागताः // 1 पारगं सर्वविद्यानां गुणार्णवमनिन्दितम् / शल्यश्च चित्रसेनश्च शकुनिश्च महारथः / तमभ्येत्यात्मजस्तुभ्यमश्वत्थामानमब्रवीत् // 16 अश्वत्थामा कृपश्चैव कृतवर्मा च सात्वतः // 2 यं पुरस्कृत्य सहिता युधि जेष्याम पाण्डवान् / सुषेणोऽरिष्टसेनश्च धृतसेनश्च वीर्यवान् / गुरुपुत्रोऽद्य सर्वेषामस्माकं परमा गतिः / जयत्सेनश्च राजानस्ते रात्रिमुषितास्ततः // 3 भवांस्तस्मान्नियोगात्ते कोऽस्तु सेनापतिर्मम // 15 रणे कर्णे हते वीरे त्रासिता जितकाशिभिः / द्रौणिरुवाच / नालभशर्म ते पुत्रा हिमवन्तमृते गिरिम् // 4 / / अयं कुलेन वीर्येन तेजसा यशसा श्रिया। तेऽब्रुवन्सहितास्तत्र राजानं सैन्यसंनिधौ। सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः॥१८ कृतयत्ना रणे राजन्संपूज्य विधिवत्तदा // 5 भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः। कृत्वा सेनाप्रणेतारं परांस्त्वं योद्धमर्हसि / महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः // 19 येनाभिगुप्ताः संग्रामे जयेमासुहृदो वयम् // 6 एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम / ततो दुर्योधनः स्थित्वा रथे रथवरोत्तमम् / शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्॥ सर्वयुद्धविभागज्ञमन्तकप्रतिमं युधि // 7 तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः / स्वङ्गं प्रच्छन्नशिरसं कम्बुग्रीवं प्रियंवदम् / परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे। व्याकोशपद्माभिमुखं व्याघ्रास्यं मेरुगौरवम् // 8 युद्धाय च मतिं चक्रुरावेशं च परं ययुः // 21 स्थाणोवृषस्य सदृशं स्कन्धनेत्रगतिस्वरैः / / ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम् / पुष्टश्लिष्टायतभुजं सुविस्तीर्णघनोरसम् // 9 उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे // 22 जवे बले च सदृशमरुणानुजवातयोः / अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल / आदित्यस्य त्विषा तुल्यं बुद्ध्या चोशनसा समम्॥ यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः // 23 कान्तिरूपमुखैश्वर्यैत्रिभिश्चन्द्रमसोपमम् / स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे / काश्चनोपलसंघातैः सदृशं श्लिष्टसंधिकम् // 11 रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः / सुवृत्तोरुकटीजङ्घ सुपादं स्वङ्गुलीनखम् / भविष्यन्ति सहामात्याः पाश्चालाश्च निरुद्यमाः॥२४ स्मृत्वा स्मृत्वैव च गुणान्धात्रा यत्नाद्विनिर्मितम्॥१२ शल्य उवाच / सर्वलक्षणसंपन्नं निपुणं श्रुतिसागरम् / यत्तु मां मन्यसे राजन्कुरुराज करोमि तत् / . जेतारं तरसारीणामजेयं शत्रुभिर्बलात् // 13 त्वत्प्रियार्थं हि मे सर्व प्राणा राज्यं धनानि च // 25 दशाङ्गं यश्चतुष्पादमिध्वस्त्रं वेद तत्त्वतः / दुर्योधन उवाच / साङ्गांश्च चतुरो वेदान्सम्यगाख्यानपश्चमान् // 14 / सेनापत्येन वरये त्वामहं मातुलातुलम् / - 1812 -