________________ 5. 39. 39 ] उद्योगपर्व [5. 39. 68 मार्दवं सर्वभूतानामनसूया क्षमा धृतिः / उत्थानं संयमो दाक्ष्यमप्रमादो धृतिः स्मृतिः।। आयुष्याणि बुधाः प्राहुर्मित्राणां चाविमानना // 39 समीक्ष्य च समारम्भो विद्धि मूलं भवस्य तत्॥५४ अपनीतं सुनीतेन योऽथं प्रत्यानिनीषते / तपो बलं तापसानां ब्रह्म ब्रह्मविदां बलम् / मतिमास्थाय सुदृढां तदकापुरुषव्रतम् // 40 हिंसा बलमसाधूनां क्षमा गुणवतां बलम् // 55 आयत्यां प्रतिकारशस्तदात्वे दृढनिश्चयः / अष्टौ तान्यव्रतनानि आपो मूलं फलं पयः। अतीते कार्यशेषज्ञो नरोऽथैर्न प्रहीयते // 41 हविर्ब्राह्मणकाम्या च गुरोर्वचनमौषधम् // 56 कर्मणा मनसा वाचा यदभीक्ष्णं निषेवते / न तत्परस्य संदध्यात्प्रतिकूलं यदात्मनः। . तदेवापहरत्येनं तस्मात्कल्याणमाचरेत् // 42 संग्रहेणैष धर्मः स्यात्कामादन्यः प्रवर्तते // 57 मङ्गलालम्भनं योगः श्रुतमुत्थानमार्जवम् / अक्रोधेन जयेत्क्रोधमसाधु साधुना जयेत् / भूतिमेतानि कुर्वन्ति सतां चाभीक्ष्णदर्शनम् // 43 जयेत्कदर्यं दानेन जयेत्सत्येन चानृतम् // 58 अनिर्वेदः श्रियो मूलं दुःखनाशे सुखस्य च।। स्त्रीधूर्तकेऽलसे भीरौ चण्डे पुरुषमानिनि / महान्भवत्यनिर्विण्णः सुखं चात्यन्तमश्नुते // 44 चौरे कृतघ्ने विश्वासो न कार्यो न च नास्तिके॥५९ नातः श्रीमत्तरं किंचिदन्यत्पथ्यतमं तथा / अभिवादनशीलस्य नित्यं वृद्धोपसेविनः / प्रभविष्णोर्यथा तात क्षमा सर्वत्र सर्वदा // 45 चत्वारि संप्रवर्धन्ते कीर्तिरायुर्यशो बलम् // 60 क्षमेदशक्तः सर्वस्य शक्तिमान्धर्मकारणात् / अतिक्लेशेन येऽर्थाः स्युर्धर्मस्यातिक्रमेण च / अर्थानौँ समौ यस्य तस्य नित्यं क्षमा हिता॥४६ | अरेर्वा प्रणिपातेन मा स्म तेषु मनः कृथाः // 61 यत्सुखं सेवमानोऽपि धर्मार्थाभ्यां न हीयते / अविद्यः पुरुषः शोच्यः शोच्यं मिथुनमप्रजम् / कामं तदुपसेवेत न मूढव्रतमाचरेत् // 47 निराहाराः प्रजाः शोच्याः शोच्यं राष्ट्रमराजकम् // दुःखार्तेषु प्रमत्तेषु नास्तिकेष्वलसेषु च / / अध्वा जरा देहवतां पर्वतानां जलं जरा। न श्रीर्वसत्यदान्तेषु ये चोत्साहविवर्जिताः // 48 असंभोगो जरा स्त्रीणां वाक्शल्यं मनसो जरा // 63 आर्जवेन नरं युक्तमार्जवात्सव्यपत्रपम् / अनाम्नायमला वेदा ब्राह्मणस्याव्रतं मलम् / अशक्तिमन्तं मन्यन्तो धर्षयन्ति कुबुद्धयः // 49 कौतूहलमला साध्वी विप्रवासमलाः स्त्रियः // 64 अत्यार्यमतिदातारमतिशूरमतिव्रतम् / सुवर्णस्य मलं रूप्यं रूप्यस्यापि मलं त्रपु। प्रज्ञाभिमानिनं चैव श्रीर्भयान्नोपसर्पति // 50 ज्ञेयं त्रपुमलं सीसं सीसस्यापि मलं मलम् // 65 अग्निहोत्रफला वेदाः शीलवृत्तफलं श्रुतम् / / न स्वप्नेन जयेन्निद्रां न कामेन स्त्रियं जयेत् / रतिपुत्रफला दारा दत्तभुक्तफलं धनम् // 51 नेन्धनेन जयेदग्निं न पानेन सुरां जयेत् // 66 अधर्मोपार्जितैरथैर्यः करोत्यौxदेहिकम् / यस्य दानजितं मित्रममित्रा युधि निर्जिताः / रस तस्य फलं प्रेत्य भुङ्क्तेऽर्थस्य दुरागमात् // 52 / अन्नपानजिता दाराः सफलं तस्य जीवितम् / / 67 प्रान्तारवनदुर्गेषु कृच्छ्रास्वापत्सु संभ्रमे / / सहस्रिणोऽपि जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा। उद्यतेषु च शस्त्रेषु नास्ति शेषवतां भयम् // 53 / धृतराष्ट्र विमुञ्चेच्छां न कथंचिन्न जीव्यते // 68 - 943 -