________________ 6. 78. 1] महाभारते [6.73.30 यानि त्वं दृष्टवानराजन्धर्मसंकरकारिते // 1 भीमसेने प्रविष्टे तु धृष्टद्युम्नोऽपि पार्षतः / तव दोषात्पुरा वृत्तं द्यूतमेतद्विशां पते / द्रोणमुत्सृज्य तरसा प्रययौ यत्र सौबलः // 16 .. तव दोषेण युद्धं च प्रवृत्तं सह पाण्डवैः / विदार्य महतीं सेनां तावकानां नरर्षभः / त्वमेवाद्य फलं भुङ्क्ष कृत्वा किल्बिषमात्मना // 2 आससाद रथं शून्यं भीमसेनस्य संयुगे // 17 धात्मना हि कृतं कर्म आत्मनैवोपभुज्यते। दृष्ट्वा विशोकं समरे भीमसेनस्य सारथिम्। इह वा प्रेत्य वा राजंस्त्वया प्राप्तं यथातथम् // 3 धृष्टद्युम्नो महाराज दुर्मना गतचेतनः // 18 . तस्माद्राजस्थिरो भूत्वा प्राप्येदं व्यसनं महत् / अपृच्छद्वाष्पसंरुद्धो निस्वनां वाचमीरयन् / शृणु युद्धं यथावृत्तं शंसतो मम मारिष // 4 मम प्राणैः प्रियतमः क भीम इति दुःखितः // 19 मीमसेनस्तु निशितैर्बाणैर्भित्त्वा महाचमूम् / विशोकस्तमुवाचेदं धृष्टद्युम्नं कृताञ्जलिः / आससाद ततो वीरः सर्वान्दुर्योधनानुजान् // 5 संस्थाप्य मामिह बली पाण्डवेयः प्रतापवान् / / .20 दुःशासनं दुर्विषहं दुःसहं दुर्मदं जयम् / प्रविष्टो धार्तराष्ट्राणामेतद्बलमहार्णवम् / जयत्सेनं विकर्ण च चित्रसेनं सुदर्शनम् // 6 मामुक्त्वा पुरुषव्याघ्र प्रीतियुक्तमिदं वचः // 21 चारुचित्रं सुवर्माणं दुष्कर्ण कर्णमेव च / प्रतिपालय मां सूत नियम्याश्वान्मुहूर्तकम् / . एतानन्यांश्च सुबहून्समीपस्थान्महारथान् / / 7 यावदेतान्निहन्म्याशु य इमे मद्वधोद्यताः // 22 धार्तराष्ट्रान्सुसंक्रुद्धान्दृष्ट्वा भीमो महाबलः / ततो दृष्ट्वा गदाहस्तं प्रधावन्तं महाबलम् / मीष्मेण समरे गुप्तां प्रविवेश महाचमूम् // 8 सर्वेषामेव सैन्यानां संघर्षः समजायत // 23 अथाह्वयन्त तेऽन्योन्यमयं प्राप्तो वृकोदरः / तस्मिंस्तु तुमुले युद्धे वर्तमाने भयानके / जीवग्राहं निगृहीमो वयमेनं नराधिपाः // 9 / भित्त्वा राजन्महाव्यूहं प्रविवेश सखा तव // 24 स तैः परिवृतः पार्थो भ्रातृभिः कृतनिश्चयैः / विशोकस्य वचः श्रुत्वा धृष्टद्युम्नोऽपि पार्षतः / प्रजासंहरणे सूर्यः क्रूरैरिव महाग्रहैः // 10 प्रत्युवाच ततः सूतं रणमध्ये महाबलः // 25 संप्राप्य मध्यं व्यूहस्य न भीः पाण्डवमाविशत् / न हि मे विद्यते सूत जीवितेऽद्य प्रयोजनम् / यथा देवासुरे युद्धे महेन्द्रः प्राप्य दानवान् // 11 भीमसेनं रणे हित्वा स्नेहमुत्सृज्य पाण्डवैः // 26 ततः शतसहस्राणि रथिनां सर्वशः प्रभो। यदि यामि विना भीमं किं मां क्षत्रं वदिष्यति / छादयानं शरैपोरेस्तमेकमनुवबिरे // 12 एकायनगते भीमे मयि चावस्थिते युधि // 27 स तेषां प्रवरान्योधान्हस्त्यश्वरथसादिनः / अस्वस्ति तस्य कुर्वन्ति देवाः साग्निपुरोगमाः / जघान समरे शूरो धार्तराष्ट्रानचिन्तयन् // 13 यः सहायान्परित्यज्य स्वस्तिमानाव्रजेद्गृहान् // 28 तेषां व्यवसितं ज्ञात्वा भीमसेनो जिघृक्षताम् / मम भीमः सखा चैव संबन्धी च महाबलः / समस्तानां वधे राजन्मतिं चक्रे महामनाः // 14 भक्तोऽस्मान्भक्तिमांश्चाहं तमप्यरिनिषूदनम् // 29 ततो रथं समुत्सृज्य गदामादाय पाण्डवः / सोऽहं तत्र गमिष्यामि यत्र यातो वृकोदरः। जघान धार्तराष्ट्राणां तं बलौघमहार्णवम् / / 15 / निघ्नन्तं मामरीन्पश्य दानवानिव वासवम् // 30 -1246