________________ 6. 50. 5] भीष्मपर्व [6. 50. 32 भीमसेनः कलिङ्गानामार्छभारत वाहिनीम् / योधयामास कालिङ्गान्स्वबाहुबलमाश्रितः // 19 केतुमन्तं च नैषादिमायान्तं सह चेदिभिः // 5 शक्रदेवस्तु समरे विसृजन्सायकान्बहून् / ततः श्रुतायुः संक्रुद्धो राज्ञा केतुमता सह / अश्वाजघान समरे भीमसेनस्य सायकैः / आससाद रणे भीमं व्यूढानीकेषु चेदिषु // 6 ववर्ष शरवर्षाणि तपान्ते जलदो यथा // 20 स्थैरनेकसाहः कलिङ्गानां जनाधिपः / हताश्वे तु रथे तिष्ठन्भीमसेनो महाबलः / अयुतेन गजानां च निषादैः सह केतुमान् / शक्रदेवाय चिक्षेप सर्वशैक्यायसी गदाम् // 21 भीमसेनं रणे राजन्समन्तात्पर्यवारयत् // 7 स तया निहतो राजन्कलिङ्गस्य सुतो रथात् / चेदिमत्स्यकरूषाश्च भीमसेनपुरोगमाः / सध्वजः सह सूतेन जगाम धरणीतलम् // 22 अभ्यवर्तन्त सहसा निषादान्सह राजभिः // 8 हतमात्मसुतं दृष्ट्वा कलिङ्गानां जनाधिपः / ततः प्रववृते युद्धं घोररूपं भयानकम् / रथैरनेकसाहस्रीमस्यावारयद्दिशः // 23 प्रजानन्न च योधान्स्वान्परस्परजिघांसया // 9 ततो भीमो महाबाहुणुवीं त्यक्त्वा महागदाम् / घोरमासीत्ततो युद्धं भीमस्य सहसा परैः / / उद्बबर्हाथ निस्त्रिंशं चिकीर्षुः कर्म दारुणम् // 24 यथेन्द्रस्य महाराज महत्या दैत्यसेनया // 10 चर्म चाप्रतिमं राजन्नार्षभं पुरुषर्षभ / तस्य सैन्यस्य संग्रामे युध्यमानस्य भारत / नक्षत्रैरर्धचन्द्रैश्च शातकुम्भमयैश्चितम् // 25 बभूव सुमहाशब्दः सागरस्येव गर्जतः // 11 कलिङ्गस्तु ततः क्रुद्धो धनुर्ध्यामवमृज्य है। अन्योन्यस्य तदा योधा निकृन्तन्तो विशां पते / प्रगृह्य च शरं घोरमेकं सर्पविषोपमम् / महीं चक्रुश्चितां सर्वां शशशोणितसंनिभाम् // 12 प्राहिणोद्भीमसेनाय वधाकाङ्क्षी जनेश्वरः // 26 योधांश्च स्वान्परान्वापि नाभ्यजानञ्जिघांसया। तमापतन्तं वेगेन प्रेरितं निशितं शरम् / स्वानप्याददते स्वाश्च शूराः समरदुर्जयाः // 13 भीमसेनो द्विधा राजंश्चिच्छेद विपुलासिना / विमर्दः सुमहानासीदल्पानां बहुभिः सह / उदकोशच्च संहृष्टस्त्रासयानो वरूथिनीम् // 27 कलिङ्गैः सह चेदीनां निषादैश्च विशां पते // 14 कलिङ्गस्तु ततः क्रुद्धो भीमसेनाय संयुगे। कृत्वा पुरुषकारं तु यथाशक्ति महाबलाः / तोमरान्प्राहिणोच्छीघ्रं चतुर्दश शिलाशितान् // 28 भीमसेनं परित्यज्य संन्यवर्तन्त चेदयः // 15 तानप्राप्तान्महाबाहुः खगतानेव पाण्डवः / सर्वैः कलिङ्गैरासन्नः संनिवृत्तेषु चेदिषु / चिच्छेद सहसा राजन्नसंभ्रान्तो वरासिना // 29 स्वबाहुबलमास्थाय न न्यवर्तत पाण्डवः // 16 निकृत्य तु रणे भीमस्तोमरान्वै चतुर्दश / न चचाल रथोपस्थाद्भीमसेनो महाबलः / भानुमन्तमभिप्रेक्ष्य प्राद्रवत्पुरुषर्षभः // 30 शितैरवाकिरन्बाणैः कलिङ्गानां वरूथिनीम् // 17 भानुमांस्तु ततो भीमं शरवर्षेण छादयन् / कलिङ्गस्तु महेष्वासः पुत्रश्वास्य महारथः / ननाद बलवन्नादं नादयानो नभस्तलम् // 31 शक्रदेव इति ख्यातो जघ्नतुः पाण्डवं शरैः // 18 / न तं स ममृषे भीमः सिंहनादं महारणे। ततो भीमो महाबाहुविधुन्वन्रुचिरं धनुः। / ततः स्वरेण महता विननाद महास्वनम् // 32 -1205 -