________________ 5. 19. 1] उद्योगपर्व [5. 19. 29 भगदत्तो महीपालः सेनामक्षौहिणीं ददौ // 14. वैशंपायन उवाच / तस्य चीनैः किरातैश्च काञ्चनैरिव संवृतम् / युयुधानस्ततो वीरः सात्वतानां महारथः / बभौ बलमनाधृष्यं कर्णिकारवनं यथा // 15 महता चतुरङ्गेण बलेनागाद्युधिष्ठिरम् // 1 तथा भूरिश्रवाः शूरः शल्यश्च कुरुनन्दन / तस्य योधा महावीर्या नानादेशसमागताः / दुर्योधनमुपायातावक्षौहिण्या पृथक्पृथक् // 16 . नानाप्रहरणा वीराः शोभयांचक्रिरे बलम् // 2 कृतवर्मा च हार्दिक्यो भोजान्धकबलैः सह / परश्वधैर्भिण्डिपालैः शक्तितोमरमुद्गरैः / अक्षौहिण्यैव सेनाया दुर्योधनमुपागमत् // 17 . शक्त्यष्टिपरशुप्रासैः करवालैश्च निर्मलैः / / 3 तस्य तैः पुरुषव्याघैर्वनमालाधरैर्बलम् / खगकार्मुकनियूहैः शरैश्च विविधैरपि / अशोभत यथा मत्तैर्वनं प्रक्रीडितैर्गजैः // 18 तैलधौतैः प्रकाशद्भिस्तदशोभत वै बलम् // 4 जयद्रथमुखाश्चान्ये सिन्धुसौवीरवासिनः / तस्य मेघप्रकाशस्य शस्त्रैस्तैः शोभितस्य च / आजग्मुः पृथिवीपालाः कम्पयन्त इवाचलान् // 19 बभूव रूपं सैन्यस्य मेघस्येव सविद्युतः // 5 तेषामक्षौहिणी सेना बहुला विबभौ तदा। अक्षौहिणी हि सेना सा तदा यौधिष्ठिरं बलम् / विधूयमाना वातेन बहुरूपा इवाम्बुदाः // 20 प्रविश्यान्तर्दधे राजन्सागरं कुनदी यथा // 6 सुदक्षिणश्च काम्बोजो यवनैश्च शकैस्तथा। तथैवाक्षौहिणीं गृह्य चेदीनामृषभो बली / उपाजगाम कौरव्यमक्षौहिण्या विशां पते // 21 धृष्टकेतुरुपागच्छत्पाण्डवानमितौजसः // 7 तस्य सेनासमावायः शलभानामिवाबभौ / मागधश्च जयत्सेनो जारासंधिर्महाबलः / स च संप्राप्य कौरव्यं तत्रैवान्तर्दधे तदा // 22 अक्षौहिण्यैव सैन्यस्य धर्मराजमुपागमत् // 8 तथा माहिष्मतीवासी नीलो नीलायुधैः सह / तथैव पाण्ड्यो राजेन्द्र सागरानूपवासिभिः / महीपालो महावीपैदक्षिणापथवासिभिः // 23 वृतो बहुविधैर्योधैर्युधिष्ठिरमुपागमत् // 9 आवन्त्यौ च महीपालौ महाबलसुसंवृतौ / तस्य सैन्यमतीवा सीत्त स्मन्बलसमागमे / पृथगक्षौहिणीभ्यां तावभियातौ सुयोधनम् // 24 प्रेक्षणीयतरं राजन्सुवेषं बलवत्तदा // 10 केकयाश्च नरव्याघ्राः सोदर्याः पञ्च पार्थिवाः / छपदस्याप्यभूत्सेना नानादेशसमागतैः / संहर्षयन्तः कौरव्यमक्षौहिण्या समाद्रवन् // 25 शोमिता पुरुषैः शूरैः पुत्रैश्चास्य महारथैः // 11 / / इतश्चेतश्च सर्वेषां भूमिपानां महात्मनाम् / तथैव राजा मत्स्यानां विराटो वाहिनीपतिः।। तिस्रोऽन्याः समवर्तन्त वाहिन्यो भरतर्षभ // 26 पार्वतीयैर्महीपालैः सहितः पाण्डवानियात् // 12 एवमेकादशावृत्ताः सेना दुर्योधनस्य ताः / इतश्चेतश्च पाण्डूनां समाजग्मुर्महात्मनाम् / / युयुत्समानाः कौन्तेयान्नानाध्वजसमाकुलाः // 27 अक्षौहिण्यस्तु सप्तैव विविधध्वजसंकुलाः / न हास्तिनपुरे राजन्नवकाशोऽभवत्तदा / युयुत्समानाः कुरुभिः पाण्डवान्समहर्षयन् // 13 राज्ञां सबलमुख्यानां प्राधान्येनापि भारत // 28 तथैव धार्तराष्ट्रस्य हर्ष समभिवर्धयन् / ततः पश्चनदं चैव कृत्स्नं च कुरुजाङ्गलम् / -899 -