________________ 6. 13. 28 ] महाभारते [6. 14.2 एको जनपदो राजन्द्वीपेष्वेतेषु भारत / पष्टिमाहुः शतान्यस्य बुधाः पौराणिकास्तथा // 41 उक्ता जनपदा येषु धर्मश्चैकः प्रदृश्यते // 28 / / चन्द्रमास्तु सहस्राणि राजन्नेकादश स्मृतः / ईश्वरो दण्डमुद्यम्य स्वयमेव प्रजापतिः / विष्कम्भेण कुरुश्रेष्ठ त्रयस्त्रिंशत्तु मण्डलम् / द्वीपानेतान्महाराज रक्षंस्तिष्ठति नित्यदा // 29 / एकोनषष्टिवैपुल्याच्छीतरश्मेर्महात्मनः / / 42 स राजा स शिवो राजन्स पिता स पितामहः / सूर्यस्त्वष्टौ सहस्राणि द्वे चान्ये कुरुनन्दन / गोपायति नरश्रेष्ठ प्रजाः सजडपण्डिताः // 30 विष्कम्भेण ततो राजन्मण्डलं त्रिंशतं समम् // 43 भोजनं चात्र कौरव्य प्रजाः स्वयमुपस्थितम् / अष्टपश्चाशतं राजन्विपुलत्वेन चानघ / सिद्धमेव महाराज भुञ्जते तत्र नित्यदा // 31 श्रूयते परमोदारः पतंगोऽसौ विभावसुः / ततः परं समा नाम दृश्यते लोकसंस्थितिः / एतत्प्रमाणमर्कस्य निर्दिष्टमिह भारत // 44 चतुरश्रा महाराज त्रयस्त्रिंशत्तु मण्डलम् // 32 स राहुश्छादयत्येतो यथाकालं महत्तया। . . तत्र तिष्ठन्ति कौरव्य चत्वारो लोकसंमताः / चन्द्रादित्यौ महाराज संक्षेपोऽयमुदाहृतः // 45 दिग्गजा भरतश्रेष्ठ वामनरावतादयः। इत्येतत्ते महाराज पृच्छतः शास्त्रचक्षुषा / सुप्रतीकस्तथा राजन्प्रमिन्नकरटामुखः // 33 सर्वमुक्तं यथातत्त्वं तस्माच्छममवाप्नुहि // 46 तस्याहं परिमाणं तु न संख्यातुमिहोत्सहे। यथादृष्टं मया प्रोक्तं सनिर्याणमिदं जगत् / असंख्यातः स नित्यं हि तिर्यगूलमधस्तथा // 34 / तस्मादाश्वस कौरव्य पुत्रं दुर्योधनं प्रति // 47 तत्र वै वायवो वान्ति दिग्भ्यः सर्वाभ्य एव च।। श्रुत्वेदं भरतश्रेष्ठ भूमिपर्व मनोनुगम् / असंबाधा महाराज तान्निगृह्णन्ति ते गजाः // 35 श्रीमान्भवति राजन्यः सिद्धार्थः साधुसंमतः / पुष्करैः पद्मसंकाशैर्वम॑वद्भिर्महाप्रभैः / आयुर्बलं च वीर्यं च तस्य तेजश्च वर्धते / / 48 ते शनैः पुनरेवाशु वायून्मुञ्चन्ति नित्यशः // 36 - यः शृणोति महीपाल पर्वणीदं यतव्रतः / श्वसद्भिर्मुच्यमानास्तु दिग्गजैरिह मारुताः / प्रीयन्ते पितरस्तस्य तथैव च पितामहाः // 49 आगच्छन्ति महाराज ततस्तिष्ठन्ति वै प्रजाः॥३७ इदं तु भारतं वर्ष यत्र वर्तामहे वयम् / धृतराष्ट्र उवाच / पूर्व प्रवर्तते पुण्यं तत्सर्वं श्रुतवानसि // 50 परो वै विस्तरोऽत्यर्थं त्वया संजय कीर्तितः / इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि दर्शितं द्वीपसंस्थानमुत्तरं ब्रूहि संजय // 38 त्रयोदशोऽध्यायः // 13 // संजय उवाच। // समाप्तं भूमिपर्व // उक्ता द्वीपा महाराज ग्रहान्मे शृणु तत्त्वतः / स्वर्भानुः कौरवश्रेष्ठ यावदेष प्रभावतः // 39 वैशंपायन उवाच / परिमण्डलो महाराज स्वर्भानुः श्रूयते ग्रहः। अथ गावल्गणिीमान्समरादेत्य संजयः / योजनानां सहस्राणि विष्कम्भो द्वादशास्य वै॥४० | प्रत्यक्षदर्शी सर्वस्य भूतभव्यभविष्यवित् // 1 परिणाहेन षट्त्रिंशद्विपुलत्वेन चानघ / ध्यायते धृतराष्ट्राय सहसोपेत्य दुःखितः / -1146 - ध्यायत