________________ 6. 12. 37 ] भीष्मपर्व [6. 13. 27 संजय उवाच। एतावदेव श्रोतव्यं शाकद्वीपे महौजसि // 37 धृतिमत्पञ्चमं वर्ष षष्ठं वर्ष प्रभाकरम् / इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि सप्तमं कापिलं वर्ष सप्तैते वर्षपुञ्जकाः // 13 द्वादशोऽध्यायः // 12 // एतेषु देवगन्धर्वाः प्रजाश्च जगतीश्वर / विहरन्ति रमन्ते च न तेषु म्रियते जनः // 14 न तेषु दस्यवः सन्ति म्लेच्छजात्योऽपि वा नृप / उत्तरेषु तु कौरव्य द्वीपेषु श्रूयते कथा / गौरप्रायो जनः सर्वः सुकुमारश्च पार्थिव // 15 यथाश्रुतं महाराज ब्रुवतस्तन्निबोध मे // 1 अवशिष्टेषु वर्षेषु वक्ष्यामि मनुजेश्वर / घृततोयः समुद्रोऽत्र दधिमण्डोदकोऽपरः / यथाश्रुतं महाराज तदव्यग्रमनाः शृणु // 16 सुरोदः सागरश्चैव तथान्यो धर्मसागरः // 2 क्रौञ्चद्वीपे महाराज क्रौञ्चो नाम महागिरिः / परस्परेण द्विगुणाः सर्वे द्वीपा नराधिप / क्रौश्चात्परो वामनको वामनादन्धकारकः // 17 सर्वतश्च महाराज पर्वतैः परिवारिताः // 3 अन्धकारात्परो राजन्मैनाकः पर्वतोत्तमः। गौरस्तु मध्यमे द्वीपे गिरिर्मानःशिलो महान् / मैनाकात्परतो राजन्गोविन्दो गिरिरुत्तमः // 18 पर्वतः पश्चिमः कृष्णो चारायणनिभो नृप // 4 गोविन्दात्तु परो राजनिबिडो नाम पर्वतः / तत्र रत्नानि दिव्यानि स्वयं रक्षति केशवः / परस्तु द्विगुणस्तेषां विष्कम्भो वंशवर्धन // 19 प्रजापतिमुपासीनः प्रजानां विदधे सुखम् // 5 देशांस्तत्र प्रवक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु / कुशद्वीपे कुशस्तम्बो मध्ये जनपदस्य ह / क्रौश्चस्य कुशलो देशो वामनस्य मनोनुगः // 20 संपूज्यते शल्मलिश्च द्वीपे शाल्मलिके नृप // 6 मनोनुगात्परश्चोष्णो देशः कुरुकुलोद्वह / क्रौञ्चद्वीपे महाक्रौञ्चो गिरी रत्नचयाकरः / उष्णात्परः प्रावरकः प्रावरादन्धकारकः // 21 संपूज्यते महाराज चातुवर्येन नित्यदा // 7 अन्धकारकदेशात्तु मुनिदेशः परः स्मृतः / गोमन्दः पर्वतो राजन्सुमहान्सर्वधातुमान् / मुनिदेशात्परश्चैव प्रोच्यते दुन्दुभिस्वनः // 22 यत्र नित्यं निवसति श्रीमान्कमललोचनः / सिद्धचारणसंकीर्णो गौरप्रायो जनाधिप / मोनिभिः संस्तुतो नित्यं प्रभुारायणो हरिः // 8 | एते देशा महाराज देवगन्धर्वसेविताः // 23 कुशद्वीपे तु राजेन्द्र पर्वतो विद्रुमैश्चितः। पुष्करे पुष्करो नाम पर्वतो मणिरत्नमान् / सुधामा नाम दुर्धर्षो द्वितीयो हेमपर्वतः // 9 / तत्र नित्यं निवसति स्वयं देवः प्रजापतिः // 24 युतिमान्नाम कौरव्य तृतीयः कुमुदो गिरिः / / तं पर्युपासते नित्यं देवाः सर्वे महर्षिभिः / चतुर्थः पुष्पवान्नाम पञ्चमस्तु कुशेशयः // 10 वाग्भिर्मनोनुकूलाभिः पूजयन्तो जनाधिप // 25 षष्ठो हरिगिरि म षडेते पर्वतोत्तमाः / जम्बूद्वीपात्प्रवर्तन्ते रत्नानि विविधान्युत / तेषामन्तरविष्कम्भो द्विगुणः प्रविभागशः // 11 द्वीपेषु तेषु सर्वेषु प्रजानां कुरुनन्दन // 26 औद्भिदं प्रथमं वर्ष द्वितीयं वेणुमण्डलम् / विप्राणां ब्रह्मचर्येण सत्येन च दमेन च / तृतीयं वै रथाकारं चतुर्थं पालनं स्मृतम् // 12 / आरोग्यायुःप्रमाणाभ्यां द्विगुणं द्विगुणं ततः // 27 अ. भा. 144 - 1145 -