________________ 6. 1. 23 ] महाभारते [6. 2. 14 कुरुक्षेत्रे स्थिते यत्ते सागरक्षुभितोपमे // 23 प्रत्यक्षदर्शी भगवान्भूतभव्यभविष्यवित् // 2 तयोस्तु सेनयोरासीदद्भुतः स समागमः। वैचित्रवीर्यं राजानं स रहस्यं ब्रवीदिदम् / युगान्ते समनुप्राप्ते द्वयोः सागरयोरिव // 24 शोचन्तमार्तं ध्यायन्तं पुत्राणामनयं तदा // 3 शून्यासीत्पृथिवी सर्वा बालवृद्धावशेषिता / व्यास उवाच। तेन सेनासमूहेन समानीतेन कौरवैः // 25 राजन्परीतकालास्ते पुत्राश्चान्ये च भूमिपाः। ततस्ते समयं चक्रुः कुरुपाण्डवसोमकाः / ते हनिष्यन्ति संग्रामे समासाद्येतरेतरम् // 4 धांश्च स्थापयामासुयुद्धानां भरतर्षभ // 26 तेषु कालपरीतेषु विनश्यत्सु च भारत / निवृत्ते चैव नो युद्धे प्रीतिश्च स्यात्परस्परम् / कालपर्यायमाज्ञाय मा स्म शोके मनः कृथाः॥५. यथापुरं यथायोगं न च स्याच्छलनं पुनः // 27 यदि त्विच्छसि संग्रामे द्रष्टुमेनं विशां पते / वाचा युद्धे प्रवृत्ते नो वाचैव प्रतियोधनम् / / चक्षुर्ददानि ते हन्त युद्धमेतन्निशामय // 6 निष्क्रान्तः पृतनामध्यान्न हन्तव्यः कथंचन // 28 धृतराष्ट्र उवाच / रथी च रथिना योध्यो गजेन गजधूर्गतः। न रोचये ज्ञातिवधं द्रष्टुं ब्रह्मर्षिसत्तम / अश्वेनाश्वी पदातिश्च पदातेनैव भारत // 29 युद्धमेतत्त्वशेषेण शृणुयां तव तेजसा // 7 यथायोगं यथावीर्यं यथोत्साहं यथावयः / वैशंपायन उवाच / समाभाष्य प्रहर्तव्यं न विश्वस्ते न विह्वले // 30 परेण सह संयुक्तः प्रमत्तो विमुखस्तथा। तस्मिन्ननिच्छति द्रष्टुं संग्रामं श्रोतुमिच्छति / क्षीणशस्त्रो विवर्मा च न हन्तव्यः कथंचन // 31 वराणामीश्वरो दाता संजयाय वरं ददौ // 8 न सूतेषु न धुर्येषु न च शस्त्रोपनायिषु / . व्यास उवाच / न भेरीशङ्खवादेषु प्रहर्तव्यं कथंचन // 32 एष ते संजयो राजन्युद्धमेतद्वदिष्यति / एवं ते समयं कृत्वा कुरुपाण्डवसोमकाः / एतस्य सर्वं संग्रामे नपरोक्षं भविष्यति // 9 विस्मयं परमं जग्मुः प्रेक्षमाणाः परस्परम् // 33 चक्षुषा संजयो राजन्दिव्येनैष समन्वितः / निविश्य च महात्मानस्ततस्ते पुरुषर्षभाः / कथयिष्यति ते युद्धं सर्वज्ञश्च भविष्यति // 10 हृष्टरूपाः सुमनसो बभूवुः सहसैनिकाः // 34 प्रकाशं वा रहस्यं वा रात्रौ वा यदि वा दिवा / इति श्रीमहाभारते भीष्मपर्वणि मनसा चिन्तितमपि सर्वं वेत्स्यति संजयः // 11 प्रथमोऽध्यायः // 1 // नैनं शस्त्राणि भेत्स्यन्ति नैनं बाधिष्यते श्रमः / गावल्गणिरयं जीवन्युद्धादस्माद्विमोक्ष्यते // 12 वैशंपायन उवाच। अहं च कीर्तिमेतेषां कुरूणां भरतर्षभ / ततः पूर्वापरे संध्ये समीक्ष्य भगवानृषिः / पाण्डवानां च सर्वेषां प्रथयिष्यामि मा शुचः॥ सर्ववेदविदां श्रेष्ठो व्यासः सत्यवतीसुतः // 1 दिष्टमेतत्पुरा चैव नात्र शोचितुमर्हसि / भविष्यति रणे घोरे भरतानां पितामहः / न चैव शक्यं संयन्तुं यतो धर्मस्ततो जयः // 14 -1130