________________ 5. 193. 54 ] उद्योगपर्व [5. 194. 14 पूजयामास विविधैर्गन्धमाल्यैर्महाधनैः / द्विजातीन्देवताश्चापि चैत्यानथ चतुष्पथान् // 54 संजय उवाच। द्रुपदः सह पुत्रेण सिद्धार्थेन शिखण्डिना। प्रभातायां तु शर्वर्यां पुनरेव सुतस्तव / मुदं च परमां लेभे पाश्चाल्यः सह बान्धवैः // 55 मध्ये सर्वस्य सैन्यस्य पितामहमपृच्छत // 1 . शिष्याथं प्रददौ चापि द्रोणाय कुरुपुंगव / पाण्डवेयस्य गाङ्गेय यदेतत्सैन्यमुत्तमम् / शिखण्डिनं महाराज पुत्रं स्त्रीपूर्विणं तथा // 56 प्रभूतनरनागाश्वं महारथसमाकुलम् / / 2 प्रतिपेदे चतुष्पादं धनुर्वेदं नृपात्मजः / भीमार्जुनप्रभृतिभिर्महेष्वासैर्महाबलैः / शिखण्डी सह युष्माभिधृष्टद्युम्नश्च पार्षतः // 57 लोकपालोपमैर्गुप्तं धृष्टद्युम्नपुरोगमैः // 3 मम स्वेतच्चरास्तात यथावत्प्रत्यवेदयन् / . अप्रधृष्यमनावार्यमुद्वत्तमिव सागरम् / जडान्धबधिराकारा ये युक्ता द्रुपदे मया // 58 सेनासागरमक्षोभ्यमपि देवैर्महाहवे // 4 एवमेष महाराज स्त्रीपुमान्द्रुपदात्मजः / केन कालेन गाङ्गेय क्षपयेथा महाद्युते। / संभूतः कौरवश्रेष्ठ शिखण्डी रथसत्तमः // 59 आचार्यो वा महेष्वासः कृपो वा सुमहाबलः // 5 ज्येष्ठा काशिपतेः कन्या अम्बा नामेति विश्रुता / कर्णो वा समरश्लाघी द्रौणिर्वा द्विजसत्तमः / / द्रुपदस्य कुले जाता शिखण्डी भरतर्षभ // 60 दिव्यास्त्रविदुषः सर्वे भवन्तो हि बले मम // 6 एतदिच्छाम्यहं ज्ञातुं परं कौतूहलं हि मे। नाहमेनं धनुष्पाणिं युयुत्सुं समुपस्थितम् / हृदि नित्यं महाबाहो वक्तुमर्हसि तन्मम // 7 मुहूर्तमपि पश्येयं प्रहरेयं न चाप्युत // 61 भीष्म उवाच / व्रतमेतन्मम सदा पृथिव्यामपि विश्रुतम् / अनुरूपं कुरुश्रेष्ठ त्वय्येतत्पृथिवीपते / स्त्रियां स्त्रीपूर्वके चापि स्त्रीनाम्नि स्त्रीस्वरूपिणि // 62 बलाबलममित्राणां स्वेषां च यदि पृच्छसि // 8 न मुश्चेयमहं बाणानिति कौरवनन्दन / शृणु राजन्मम रणे या शक्तिः परमा भवेत् / न हन्यामहमेतेन कारणेन शिखण्डिनम् // 63 अस्त्रवीयं रणे यच्च भुजयोश्च महाभुज // 9 एतत्तत्त्वमहं वेद जन्म तात शिखण्डिनः / आर्जवेनैव युद्धेन योद्धव्य इतरो जनः। ततो नैनं हनिष्यामि समरेष्वाततायिनम् // 64 मायायुद्धेन मायावी इत्येतद्धर्मनिश्चयः // 10 यदि भीष्मः स्त्रियं हन्याद्धन्यादात्मानमप्युत / हन्यामहं महाबाहो पाण्डवानामनीकिनीम् / नैनं तस्माद्धनिष्यामि दृष्ट्वापि समरे स्थितम् // 65 दिवसे दिवसे कृत्वा भागं प्रागाह्निकं मम // 11 संजय उवाच / योधानां दशसाहस्रं कृत्वा भागं महाद्युते / एतच्छ्रुत्वा तु कौरव्यो राजा दुर्योधनस्तदा / सहस्रं रथिनामेकमेष भागो मतो मम // 12 मुहूर्तमिव स ध्यात्वा भीष्मे युक्तममन्यत // 66 अनेनाहं विधानेन संनद्धः सततोत्थितः / इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि क्षपयेयं महत्सैन्यं कालेनानेन भारत // 13 ' त्रिनवत्यधिकशततमोऽध्यायः // 193 // यदि त्वस्त्राणि मुञ्चेयं महान्ति समरे स्थितः / / -1125