________________ 4. 32. 15] विराटपर्व [4. 32. 41 एकान्तमाश्रितो राजन्पश्य मेऽद्य पराक्रमम् // 15 समासाद्य सुशर्माणमश्वानस्य व्यपोथयत् // 28 सुस्कन्धोऽयं महावृक्षो गदारूप इव स्थितः। पृष्ठगोपौ च तस्याथ हत्वा परमसायकैः / एनमेव समारुज्य द्रावयिष्यामि शात्रवान् // 16 अथास्य सारथिं क्रुद्धो रथोपस्थादपाहरत् // 29 - वैशंपायन उवाच / चक्ररक्षश्च शूरश्च शोणाश्वो नाम विश्रुतः।। तं मत्तमिव मातङ्गं वीक्षमाणं वनस्पतिम् / स भयाद्वैरथं दृष्ट्वा त्रैगर्तं प्राजहत्तदा // 30 अब्रवीद्धातरं वीरं धर्मराजो युधिष्ठिरः // 17 ततो विराटः प्रस्कन्ध रथादथ सुशर्मणः / मा भीम साहसं का स्तिष्ठत्वेष वनस्पतिः / गदामस्य परामृश्य तमेवाजनिवान्बली / मा त्वा वृक्षेण कर्माणि कुर्वाणमतिमानुषम् / / स चचार गदापाणिवृद्धोऽपि तरुणो यथा // 31 जनाः समवबुध्येरन्भीमोऽयमिति भारत // 18 भीमस्तु भीमसंकाशो रथात्प्रस्कन्ध कुण्डली / अन्यदेवायुधं किंचित्प्रतिपद्यस्व मानुषम् / त्रिगर्तराजमादत्त सिंहः क्षुद्रमृगं यथा // 32 चापं वा यदि वा शक्तिं निस्त्रिंशं वा परश्वधम् // 19 तस्मिन्गृहीते विरथे त्रिगर्तानां महारथे / यदेव मानुषं भीम भवेदन्यैरलक्षितम् / अभज्यत बलं सर्वं गतं तद्भयातुरम् // 33 तदेवायुधमादाय मोक्षयाशु महीपतिम् / / 20 निवर्त्य गास्ततः सर्वाः पाण्डुपुत्रा महाबलाः / यमौ च चक्ररक्षौ ते भवितारौ महाबलौ / अवजित्य सुशर्माणं धनं चादाय सर्वशः // 34 व्यूहतः समरे तात मत्स्यराज परीप्सतः // 21 स्वबाहुबलसंपन्ना ह्रीनिषेधा यतव्रताः / ततः समस्तास्ते सर्वे तुरगानभ्यचोदयन् / संग्रामशिरसो मध्ये तां रात्रि सुखिनोऽवसन् // 35 दिव्यमस्त्रं विकुर्वाणास्त्रिगर्तान्प्रत्यमर्षणाः // 22 ततो विराटः कौन्तेयानतिमानुषविक्रमान् / तान्निवृत्तरथान्दृष्ट्वा पाण्डवान्सा महाचमूः। . अर्चयामास वित्तेन मानेन च महारथान् // 36 वैराटी परमक्रुद्धा युयुधे परमाद्भुतम् // 23 विराट उवाच / सहस्रं न्यवधीत्तत्र कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। यथैव मम रत्नानि युष्माकं तानि वै तथा। भीमः सप्तशतान्योधान्परलोकमदर्शयत् / कार्यं कुरुत तैः सर्वे यथाकामं यथासुखम् // 37 नकुलश्चापि सप्तैव शतानि प्राहिणोच्छरैः // 24 ददान्यलंकृताः कन्या वसूनि विविधानि च / शतानि त्रीणि शूराणां सहदेवः प्रतापवान् / / मनसश्चाप्यभिप्रेतं यद्वः शत्रुनिबर्हणाः // 38 युधिष्ठिरसमादिष्टो निजन्ने पुरुषर्षभः। युष्माकं विक्रमादद्य मुक्तोऽहं स्वस्तिमानिह / भित्त्वा तां महतीं सेनां त्रिगर्तानां नरर्षभ // 25 तस्माद्भवन्तो मत्स्यानामीश्वराः सर्व एव हि // 39 ततो युधिष्ठिरो राजा त्वरमाणो महारथः / वैशंपायन उवाच / अभिद्रुत्य सुशर्माणं शरैरभ्यतुदद्भुशम् / 26 तथाभिवादिनं मत्स्यं कौरवेयाः पृथक्पृथक् / सुशर्मापि सुसंक्रुद्धस्त्वरमाणो युधिष्ठिरम् / ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे युधिष्ठिरपुरोगमाः // 40 अविध्यन्नवभिर्वाणैश्चतुर्भिश्चतुरो हयान् // 27 प्रतिनन्दाम ते वाक्यं सर्वं चैव विशां पते। ततो राजन्नाशुकारी कुन्तीपुत्रो वृकोदरः।। एतेनैव प्रतीताः स्मो यत्त्वं मुक्तोऽद्य शत्रुभिः॥४१ - 835 -