________________ 1. 43. 13] आदिपर्व [1. 43.39 ततः कतिपयाहस्य जरत्कारुर्महातपाः। उवाच भार्यामित्युक्तो जरत्कारुर्महातपाः / उत्सङ्गेऽस्याः शिरः कृत्वा सुष्वाप परिखिन्नवत्॥१३ ऋषिः कोपसमाविष्टस्यक्तुकामो भुजंगमाम् // 27 तस्मिंश्च सुप्ते विप्रेन्द्रे सवितास्तमियागिरिम् / न मे वागनृतं प्राह गमिष्येऽहं भुजंगमे। अह्नः परिक्षये ब्रह्मस्ततः साचिन्तयत्तदा। समयो ह्येष मे पूर्वं त्वया सह मिथः कृतः // 28 वासुकेर्भगिनी भीता धर्मलोपान्मनस्विनी // 14 सुखमस्म्युषितो भद्रे ब्रूयास्त्वं भ्रातरं शुभे। . किं नु में सुकृतं भूयाद्भर्तुरुत्थापनं न वा। इतो मयि गते भीरु गतः स भगवानिति। .. दुःखशीलो हि धर्मात्मा कथं नास्यापराभुयाम्॥१५ त्वं चापि मयि निष्क्रान्ते न शोकं कर्तुमर्हसि // 29 कोपो वा धर्मशीलस्य धर्मलोपोऽथ वा पुनः / इत्युक्ता सानवद्याङ्गी प्रत्युवाच पतिं तदा। धर्मलोपो गरीयान्वै स्यादत्रेत्यकरोन्मनः // 16 जरत्कारुं जरत्कारुश्चिन्ताशोकपरायणा // 30 / उत्थापयिष्ये यद्येनं ध्रुवं कोपं करिष्यति / बाष्पगद्गदया वाचा मुखेन परिशुष्यता। . धर्मलोपो भवेदस्य संध्यातिक्रमणे ध्रुवम् // 17 कृताञ्जलिर्वरारोहा पर्यश्रुनयना ततः। / इति निश्चित्य मनसा जरत्कारुर्भुजंगमा / धैर्यमालम्ब्य वामोरूहृदयेन प्रवेपता // 31 / तमृर्षि दीप्ततपसं शयानमनलोपमम् / न मामर्हसि धर्मज्ञ परित्यक्तुमनागसम् / उवाचेदं वचः श्लक्ष्णं ततो मधुरभाषिणी // 18 धर्मे स्थितां स्थितो धर्मे सदा प्रियहिते रताम् // 32 उत्तिष्ठ त्वं महाभाग सूर्योऽस्तमुपगच्छति / प्रदाने कारणं यच्च मम तुभ्यं द्विजोत्तम / संध्यामुपास्स्व भगवन्नपः स्पृष्ट्वा यतव्रतः // 19 तदलब्धवतीं मन्दां किं मां वक्ष्यति वासुकिः // 33 प्रादुष्कृताग्निहोत्रोऽयं मुहूर्तो रम्यदारुणः / मातृशापाभिभूतानां ज्ञातीनां मम सत्तम / संध्या प्रवर्तते चेयं पश्चिमायां दिशि प्रभो // 20 अपत्यमीप्सितं त्वत्तस्तच्च तावन्न दृश्यते // 34 . एवमुक्तः स भगवाञ्जरत्कारुर्महातपाः। त्वत्तो ह्यपत्यलाभेन ज्ञातीनां मे शिवं भवेत्। .. भायाँ प्रस्फुरमाणोष्ठ इदं वचनमब्रवीत् // 21 संप्रयोगो भवेन्नायं मम मोघस्त्वया द्विज / / 35 अवमानः प्रयुक्तोऽयं त्वया मम भुजंगमे। ज्ञातीनां हितमिच्छन्ती भगवंस्त्वां प्रसादये / समीपे ते न वत्स्यामि गमिष्यामि यथागतम् // 22 इममव्यक्तरूपं मे गर्भमाधाय सत्तम। न हि तेजोऽस्ति वामोरु मयि सुप्ते विभावसोः। कथं त्यक्त्वा महात्मा सन्गन्तुमिच्छस्यनागसम्॥३६ अस्तं गन्तुं यथाकालमिति मे हृदि वर्तते // 23 एवमुक्तस्तु स मुनिर्भार्यां वचनमब्रवीत् / न चाप्यवमतस्येह वस्तुं रोचेत कस्यचित् / ययुक्तमनुरूपं च जरत्कारुस्तपोधनः // 37 किं पुनर्धर्मशीलस्य मम वा मद्विधस्य वा // 24 अस्त्येष गर्भः सुभगे तव वैश्वानरोपमः। एवमुक्ता जरत्कारुर्भ; हृदयकम्पनम् / ऋषिः परमधर्मात्मा वेदवेदाङ्गपारगः // 38 अब्रवीद्भगिनी तत्र वासुकेः संनिवेशने // 25 एवमुक्त्वा स धर्मात्मा जरत्कारुर्महानृषिः / नावमानात्कृतवती तवाहं प्रतिबोधनम् / उपाय तपसे भूयो जगाम कृतनिश्चयः // 39 धर्मलोपो न ते विप्र स्यादित्येतत्कृतं मया // 26 / इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि त्रिचत्वारिंशोऽध्यायः॥४३॥ -63 -