Mahabharat Samhita Part 01

SR No.: 004321
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1971
Total Pages: 886
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 683

3. 201. 4] आरण्यकपर्व [ 3. 202.8 ततो लोभः प्रभवति मोहश्च तदनन्तरम् // 4 | पूर्वपूर्वगुणाः सर्वे क्रमशो गुणिषु त्रिषु // 17 तस्य लोभाभिभूतस्य रागद्वेषहतस्य च / षष्ठस्तु चेतना नाम मन इत्यभिधीयते / न धर्मे जायते बुद्धिाजाद्धर्म करोति च // 5 सप्तमी तु भवेद्बुद्धिरहंकारस्ततः परम् // 18 व्याजेन चरते धर्ममर्थ व्याजेन रोचते / इन्द्रियाणि च पञ्चैव रजः सत्त्वं तमस्तथा / व्याजेन सिध्यमानेषु धनेषु द्विजसत्तम / इत्येष सप्तदशको राशिरव्यक्तसंज्ञकः // 19 तत्रैव रमते बुद्धिस्ततः पापं चिकीर्षति // 6 सर्वैरिहेन्द्रियार्थै स्तु व्यक्ताव्यक्तैः सुसंवृतः / सुहृद्भिर्वार्यमाणश्च पण्डितैश्च द्विजोत्तम / चतुर्विंशक इत्येव व्यक्ताव्यक्तमयो गुणः / उत्तरं श्रुतिसंबद्धं ब्रवीति श्रुतियोजितम् // 7 एतत्ते सर्वमाख्यातं किं भूयः श्रोतुमिच्छसि // 20 अधर्मनिविधस्तस्य वर्धते रागदोषतः। . इति श्रीमहाभारते आरण्यकपर्वणि पापं चिन्तयते चापि ब्रवीति च करोति च // 8 एकाधिकद्विशततमोऽध्यायः // 201 // तस्याधर्मप्रवृत्तस्य गणा नश्यन्ति साधवः / 202 एकशीलाश्च मित्रत्वं भजन्ते पापकर्मिणः // 9 मार्कण्डेय उवाच / स तेनासुखमाप्नोति परत्र च विहन्यते / एवमुक्तः स विप्रस्तु धर्मव्याधेन भारत / पापात्मा भवति ह्येवं धर्मलाभं तु मे शृणु // 10 कथामकथयद्भूयो मनसः प्रीतिवर्धनीम् // 1 यस्त्वेतान्प्रज्ञया दोषान्पूर्वमेवानुपश्यति।। ब्राह्मण उवाच / कुशलः सुखदुःखेषु साधूंश्चाप्युपसेवते। . महाभूतानि यान्याहुः पञ्च धर्मविदां वर। तस्य साधुसमारम्भाद्बुद्धिर्धर्मेषु जायते // 11 एकैकस्य गुणान्सम्यक्पश्चानामपि मे वद // 2 ब्राह्मण उवाच / व्याध उवाच / प्रवीषि सूनृतं धर्म यस्य वक्ता न विद्यते / भूमिरापस्तथा ज्योतिर्वायुराकाशमेव च / दिव्यप्रभावः सुमहानृषिरेव मतोऽसि मे // 12 गुणोत्तराणि सर्वाणि तेषां वक्ष्यामि ते गुणान् // 3 . व्याध उवाच / भूमिः पञ्चगुणा ब्रह्मन्नुदकं च चतुर्गुणम् / प्राह्मणा वै महाभागाः पितरोऽग्रभुजः सदा।। गुणास्त्रयस्तेजसि च त्रयश्चाकाशवातयोः // 4 तेषां सर्वात्मना कार्य प्रियं लोके मनीषिणा // 13 शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः / / यत्तेषां च प्रियं तत्ते वक्ष्यामि द्विजसत्तम / एते गुणाः पञ्च भूमेः सर्वेभ्यो गुणवत्तराः // 5 नमस्कृत्वा ब्राह्मणेभ्यो ब्राह्मी विद्यां निबोध मे॥१४ शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसश्चापि द्विजोत्तम / इदं विश्वं जगत्सर्वमजय्यं चापि सर्वशः। अपामेते गुणा ब्रह्मन्कीर्तितास्तव सुव्रत // 6 महाभूतात्मकं ब्रह्मन्नातः परतरं भवेत् // 15 / / शब्दः स्पर्शश्च रूपं च तेजसोऽथ गुणास्त्रयः / महाभूतानि खं वायुरनिरापस्तथा च भूः। शब्दः स्पर्शश्च वायौ तु शब्द आकाश एव च // 7 शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च तद्गुणाः // 16 एते पञ्चदश ब्रह्मन्गुणा भूतेषु पञ्चसु / तेषामपि गुणाः सर्वे गुणवृत्तिः परस्परम् / / वर्तन्ते सर्वभूतेषु येषु लोकाः प्रतिष्ठिताः / म.भा.८५ - 673 -