________________ 8. 183. 5] आरम्यकपर्व [3. 183. 29 भृत्यान्सुतान्संविभज्य ततो व्रज यथेप्सितम् / प्रवेशः केन दत्तोऽयमनयोर्वैन्यसंसदि / एष वै परमो धर्मो धर्मविद्भिरुदाहृतः // 5 . उच्चैः समभिभाषन्तौ केन कार्येण विष्ठितौ // 15 अत्रिरुवाच / ततः परमधर्मात्मा काश्यपः सर्वधर्मवित् / कथितो मे महाभागे गौतमेन महात्मना। विवादिनावनुप्राप्तौ तावुभौ प्रत्यवेदयत् // 18 / वैन्यो धर्मार्थसंयुक्तः सत्यव्रतसमन्वितः॥ 6 अथाब्रवीत्सदस्यांस्तु गौतमो मुनिसत्तमान् / / किं त्वस्ति तत्र द्वेष्टारो निवसन्ति हि मे द्विजाः / आवयोाहृतं प्रश्नं शृणुत द्विजपुंगवाः। . यथा मे गौतमः प्राह ततो न व्यवसाम्यहम् // 7 वैन्यो विधातेत्याहात्रिरत्र नः संशयो महान् // 19 तत्र स्म वाचं कल्याणी धर्मकामार्थसंहिताम् / श्रुत्वैव तु महात्मानो मुनयोऽभ्यद्रवन्द्रुतम् / मयोक्तामन्यथा युस्ततस्ते वै निरर्थकाम् / / 8 सनत्कुमारं धर्मज्ञं संशयच्छेदनाय वै // 20 . गमिष्यामि महाप्राज्ञे रोचते मे वचस्तव। स च तेषां वचः श्रुत्वा यथातत्त्वं महातपाः / गाश्च मे दास्यते वैन्यः प्रभूतं चार्थसंचयम् // 9 प्रत्युवाचाथ तानेवं धर्मार्थसहितं वचः // 21 मार्कण्डेय उवाच / सनत्कुमार उवाच / एवमुक्त्वा जगामाशु वैन्ययज्ञं महातपाः। ब्रह्म क्षत्रेण सहितं क्षत्रं च ब्रह्मणा सह / गत्वा च यज्ञायतनमत्रिस्तुष्टाव तं नृपम् // 10 राजा वै प्रथमो धर्मः प्रजानां पतिरेव च / / राजन्वैन्य त्वमीशश्च भुवि त्वं प्रथमो नृपः। स एव शक्रः शुक्रश्च स धाता स बृहस्पतिः // 22 स्तुवन्ति त्वां मुनिगणास्त्वदन्यो नास्ति धर्मवित्॥११ प्रजापतिविराट् सम्राट् क्षत्रियो भूपतिर्नृपः। तमब्रवीदृषिस्तत्र वचः क्रुद्धो महातपाः। य एभिः स्तूयते शब्दैः कस्तं नार्चितुमर्हति // 23 मैवमत्रे पुनर्ब्रया न ते प्रज्ञा समाहिता। पुरायोनियुधाजिच्च अभिया मुदितो भवः / अत्र नः प्रथम स्थाता महेन्द्रो वै प्रजापतिः // 12 स्वर्णेता सहजिभ्रुरिति राजाभिधीयते // 24 अथात्रिरपि राजेन्द्र गौतमं प्रत्यभाषत / सत्यमन्युयुधाजीवः सत्यधर्मप्रवर्तकः / अयमेव विधाता च यथैवेन्द्रः प्रजापतिः / अधर्मादृषयो भीता बलं क्षत्रे समादधन् // 25 त्वमेव मुह्यसे मोहान्न प्रज्ञानं तवास्ति ह // 13 आदित्यो दिवि देवेषु तमो नुदति तेजसा / गौतम उवाच / तथैव नृपतिर्भूमावधर्म नुदते भृशम् // 26 जानामि नाहं मुह्यामि त्वं विवक्षुर्विमुह्यसे / : अतो राज्ञः प्रधानत्वं शास्त्रप्रामाण्यदर्शनात् / स्तोष्यसेऽभ्युदयप्रेप्सुस्तस्य दर्शनसंश्रयात् // 14 उत्तरः सिध्यते पक्षो येन राजेति भाषितम् // 27 न वेत्थ परमं धर्म न चावैषि प्रयोजनम् / मार्कण्डेय उवाच / बालस्त्वमसि मूढश्च वृद्धः केनापि हेतुना // 15 ततः स राजा संहृष्टः सिद्धे पक्षे महामनाः / मार्कण्डेय उवाच। तमत्रिमब्रवीत्प्रीतः पूर्वं येनाभिसंस्तुतः // 28 विवदन्तौ तथा तौ तु मुनीनां दर्शने स्थितौ। / | यस्मात्सर्वमनुष्येषु ज्यायांसं मामिहाब्रवीः। ये तस्य यज्ञे संवृत्तास्तेऽपृच्छन्त कथं त्विमौ // 16 / सर्वदेवैश्च विप्रर्षे संमितं श्रेष्ठमेव च। -637 -