________________ 3. 2. 60] महाभारते [3. 3.7 शौनक उवाच / सम्यग्व्रतविशेषाच्च सम्यक्च गुरुसेवनात् // 74 अहो बत महत्कष्टं विपरीतमिदं जगत् / सम्यगाहारयोगाच्च सम्यक्चाध्ययनागमात् / येनापत्रपते साधुरसाधुस्तेन तुष्यति // 60 सम्यकर्मोपसंन्यासात्सम्यक्चित्तनिरोधनात् / शिश्नोदरकृतेऽप्राज्ञः करोति विघसं बहु / एवं कर्माणि कुर्वन्ति संसारविजिगीषवः // 75 मोहरागसमाक्रान्त इन्द्रियार्थवशानुगः // 61 रागद्वेषविनिर्मुक्ता ऐश्वर्य देवता गताः। .. ह्रियते बुध्यमानोऽपि नरो हारिभिरिन्द्रियैः / रुद्राः साध्यास्तथादित्या वसयोऽथाश्विनावपि / विमूढसंज्ञो दुष्टाश्वैरुद्धान्तैरिव सारथिः / / 62 योगैश्वर्येण संयुक्ता धारयन्ति प्रजा इमाः॥ 76 षडिन्द्रियाणि विषयं समागच्छन्ति वै यदा। तथा त्वमपि कौन्तेय शममास्थाय पुष्कलम् / तदा प्रादुर्भवत्येषां पूर्वसंकल्पजं मनः // 63 तपसा सिद्धिमन्विच्छ योगसिद्धिं च भारत // 77 मनो यस्येन्द्रियग्रामविषयं प्रति चोदितम्। पितृमातृमयी सिद्धिः प्राप्ता कर्ममयी च ते। तस्यौत्सुक्यं संभवति प्रवृत्तिश्चोपजायते // 64 तपसा सिद्धिमन्विच्छ द्विजानां भरणाय वै // 78 ततः संकल्पवीर्यण कामेन विषयेषुभिः / सिद्धा हि यद्यदिच्छन्ति कुर्वते तदनुग्रहात् / विद्धः पतति लोभाग्नौ ज्योतिर्लोभात्पतंगवत् / / 65 तस्मात्तपः समास्थाय कुरुष्वात्ममनोरथम् / / 79 ततो विहारैराहारैर्मोहितश्च विशां पते। इति श्रीमहाभारते आरण्यकपर्वणि द्वितीयोऽध्यायः // 2 // महामोहमुखे मग्नो नात्मानमवबुध्यते // 66 एवं पतति संसारे तासु तास्विह योनिषु / वैशंपायन उवाच। अविद्याकर्मतृष्णाभिर्धाम्यमागोऽथ चक्रवत् / / 67 / शौनकेनैवमुक्तस्तु कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। ब्रह्मादिषु तृणान्तेषु भूतेषु परिवर्तते / पुरोहितमुपागम्य भ्रातृमध्येऽब्रवीदिदम् // 1 जले भुवि तथाकाशे जायमानः पुनः पुनः।। 68 प्रस्थितं मानुयान्तीमे ब्राह्मणा वेदपारगाः / अबुधानां गतिस्त्वेषा बुधानामपि मे शृणु। न चास्मि पालने शक्तो बहुदुःखसमन्वितः // 2 ये धर्मे श्रेयसि रता विमोक्षरतयो जनाः // 69 परित्यक्तुं न शक्नोमि दानशक्तिश्च नास्ति मे। यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च। कथमत्र मया कार्य भगवांस्तद्भवीतु मे // 3 तस्माद्धर्मानिमान्सर्वान्नाभिमानात्समाचरेत् // 70 मुहूर्तमिव स ध्यात्वा धर्मेणान्विष्य तां गतिम् / इज्याध्ययनदानानि तपः सत्यं क्षमा दमः। युधिष्ठिरमुवाचेदं धौम्यो धर्मभृतां वरः // 4 अलोभ इति मार्गोऽयं धर्मस्याष्टविधः स्मृतः // 71 पुरा सृष्टानि भूतानि पीड्यन्ते क्षुधया भृशम् / तत्र पूर्वश्चतुर्वर्गः पितृयानपथे स्थितः / / ततोऽनुकम्पया तेषां सविता स्वपिता इव // 5 कर्तव्यमिति यत्कार्यं नाभिमानात्समाचरेत् / / 72 गत्वोत्तरायणं तेजोरसानुद्धृत्य रश्मिभिः / उत्तरो देवयानस्तु सद्भिराचरितः सदा। दक्षिणायनमावृत्तो महीं निविशते रविः // 6 अष्टाङ्गेनैव मार्गेण विशुद्धात्मा समाचरेत् // 73 क्षेत्रभूते ततस्तस्मिन्नोषधीरोषधीपतिः।। सम्यक्संकल्पसंबन्धात्सम्यक्चेन्द्रियनिग्रहात् / - दिवस्तेजः समुद्धृत्य जनयामास वारिणा / / 7 - 390 -