SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 295
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ 260 कातन्त्ररूपमाला अक्राक्षीत् अक्राष्टां अक्राक्षुः / अकार्षीत् अकाष्र्टी अकाभ्रुः / अकृक्षत् // तृपिदृप्योर्वा // तृप मीणने // अत्राप्सीत् अत्राप्तां अत्राप्सुः / अताप्सीत् / पुषादित्वादण् भवति / अत्रपत् / दृप हर्षमोहनयोः / अद्राप्सीत् अद्राप्ताम् अद्राप्सुः अदासीत्। अदृपत् एतौ पुषादी। सृप्ल वि गतौ। अस्राप्सीत्। असाप्सीत् / असृपत् / इति तुदादिः / इरनुबन्धाद्वा // 287 // इरनुबन्धाद्धातोर्वा अण् भवति / कर्तर्यद्यतन्यां परस्मैपदे परे / अरुधत् अरुधतां अरुधन् / अरौत्सीत् अरौद्धां अरौत्सुः / अरौत्सी: अरौद्धं अरौद्ध / अरौप्सं अरौत्स्व अरौत्स्म / अणभावपक्षे सिच् / राधिरुधिधिक्षुधिबन्धिशुधिसिध्यतिबुध्यतियुधिव्यधिसाधेर्धात् // 288 // __एभ्य: परमसार्वधातुकमनिड् भवति / इत्यनेन पूर्वोदाहरणेषु नेट। युजिरुजिरञ्जिमुजिभजिभञ्जिसञ्जित्यजिभ्रस्जियजिमस्जिसृजिनिजिविजिष्वलेर्जात् // 289 // एभ्य: परमसार्वधातुकमनिड् भवति। अभुक्त अभुक्षातां अभुक्षत / इरनुबन्धाद्वेत्यण् / अयुजत् अयुजतां अयुजन् / अणभावे अयौक्षीत् अयोक्तां अयोक्षुः / अयुक्त अयुक्षातां अयुक्षत / इति रुधादिः / तनु विस्तारे। अतनीत् अतनिष्टां अतनिषुः / अतनिष्ट अतनिषातां अतनिषत / अमनिष्ट अमनिषातां अमनिषत। अकार्षीत् अकार्टा अकार्षुः / अकृत अकृषातां अकृषत इत्यादि / इति तनादिः / अझैषीत् अक्रैष्टां अक्रैषुः / अक्रेष्ट अवेषातां अक्रेषत / नत्रा निर्दिष्टमनित्यत्वात् / ये दो धातु पुषादिगण की हैं। सृप्ल-गति अर्थ में है। अस्नाप्सीत् / असाप्सीत् / असृपत्। इस प्रकार से अद्यतनी में तदादिगण समाप्त हआ। अद्यतनी में तुदादि गण प्रारंभ होता है। कर्ता से विहित अद्यतनी के परस्मैपद में इर् अनुबंध धातु से विकल्प से अण् प्रत्यय होता है // 287 // ___ रुधिर्-आवरण करना / अरुधत् अरुधातां / अण् के अभाव में सिच्, ईत्, वृद्धि होकर अरौत्सीत् अरौद्धां अरौत्सुः। ___ राध रुध् क्रुध् क्षुध् बन्ध् शुध् सिध् बुध् युध् व्यध् और साध् इन धकारांत धातु से असार्वधातुक में अनिट् हो जाता है // 288 // युज् रुज् रञ् भुज् भज् भञ्ज सञ् त्यज् भ्रस्ज् यज् मस्ज् सृज् निज् विज् और स्वञ् इन जकारांत धातु से परे असार्वधातुक में इट नहीं होता है // 289 // अभुक्त अभुक्षातां अभुक्षत / इन सभी धातुओं में इट् का अनुबंध हो जाने से विकल्प से अण् होता है / अयुजत् / अण् के अभाव में अयौक्षीत् अयोक्तां अयोक्षुः / आत्मनेपद में-आयुक्त अयुक्षातां अयुक्षत। इस प्रकार से अद्यतनी में रुधादिगण समाप्त हुआ। अद्यतनी में तनादिगण प्रारंभ होता है। तनु-विस्तारे–अतनीत् अतनिष्टां। अतनिष्ट। मनुङ् अवबोधन अर्थ में-अमनिष्ट। कृअकार्षीत् / आत्मने अकृत।
SR No.004310
Book TitleKatantra Vyakaran
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages444
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size8 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy