Page Text
________________ 6 विमलप्रभायां [ लोकधातुवाय्वन्तान् मेरुसीम्नो नरकफणिपुरं योजनानां द्विलक्षमिति / इह लोकसंवत्या नानाधिमुक्तिसत्त्वाशयवसेन मानं सत्त्वादीनां' देशितं प्रतिभासते लोकधातोः / परमार्थतो मानोन्मानं लोकधातोर्न सम्भवति, सत्त्वानां पुण्यपापवशादिति / इह यस्यां गुहायां पञ्चहस्तप्रमाणायां वीतरागो बोधिसत्त्वो वावसति, तस्यां गुहायां तस्य पुण्यज्ञानभाजनस्य 5 प्रभावेन ऋद्धिबलेन ससैन्यचक्रवर्ती आगतः प्रविशति, न च सा केनचिद् विस्तारिता, न च तस्यां गुहायां प्रविष्टस्य चक्रवत्तिससैन्यस्य संकीर्णता भवति; एवं लोकधातुमानमपि परमार्थतो वेदितव्यम् / अत्र यल्लोकधातुमानं, तद्यथा “बाह्ये तथा देहे" [का० त० 1 / 2] इति वचनात्, "लोकधातुमानं लोकधातुमण्डलार्थ कायधातुमानं कायमण्डलार्थं काय मण्डलमित्युक्तम्" इति वचनात् / यथा बाह्य मेरुलौकिकमानेन लक्षयोजनोच्छ्रयः, तथा 10 शरीरकङ्कालं हस्तमेकमुच्छ्रयं तेन हस्तमानेन कायश्चतुर्हस्तः। मेरोर्लक्षयोजनमानेन लोकधातुश्चतुर्लक्षं भवति, अन्यथा “यथा बाह्ये तथा देहे" न भवति, वैषम्यात् / एवं लोकधातुमानं संवृत्या यथा तथा भवतु, अत्र प्रतिज्ञा न स्याद् भगवतः “तापाच्छेदाद्" (द्र०, तत्त्व०, 3587) इत्याद्या / किं च प्रतिज्ञा पुण्यज्ञानसम्भारविषये / यतो लोकधातुमानविषये कोशमतं नानाविधं वेदसिद्धान्ताभिप्रायेण,एकं ब्रह्माण्डकोटियोजनाया(म)मिति' मषावचनात् / सूर्यरथादीनां परिपाचनाय तद्ब्रह्माण्डमानविध्वंसनार्थं ग्रहगणितराशिगोलायुक्त्या लोकधातुमानं प्रतिष्ठापितम् / अतोऽत्र माने बौद्धकोशं (अ०को०,को०३) दृष्ट्वा भ्रान्तिरियं न कर्तव्या। यथा भगवता लोकधातोर्मानं षट्त्रिंशल्लक्षमधिकमुक्तम्, कथं लोकधातोश्चतुर्लक्षयोजनमानम् ? अत्र किं भगवान् मृषावादीति कस्यचिन्मतं भवति, तद्वचनं पण्डितैर्न मन्तव्यम्, सत्त्वाशयवशेनेति / तथा चाहT267 , "नानाधिमुक्तिकाः सत्त्वा नानासिद्धान्तवेदकाः। , 20 नानामार्गसमारूढा ज्ञाना[42b]हङ्कारमानिनः॥ तेषां स्वपरसिद्धान्तं यावद्युक्त्या न दर्श्यते / तावत् तेन वशं यान्ति सर्वज्ञस्यापि मानिनः // सत्त्वोपकारतोऽसत्यं पुण्यसम्भारहेतुकम् / परापकारतः सत्यमवीच्यादिप्रदायकम् // गृहावासमदातारः प्रेताः पश्यन्ति पर्वतम् / सूच्यग्रं पर्वताकारं भवनं पापकारिणः // सच्छिद्रां सुदृढां भूमिं सिद्धाः पश्यन्ति सर्वतः / पातालसिद्धिमापन्ना अप्सरः(सः) पुरगामिनः" / 30 अतो लोकधातुमानं सत्त्वानां स्वचित्तवासनावशेन तथागतेनोक्तं प्रतिभाष(स)ते / न च कश्चित् तथागतोऽभिनिवेशेन लोकधातुं दृष्ट्वा ग्राह्यग्राहकरूपेण वस्तुमानं कथयति / एवं सर्व परिज्ञाय ऋषीणां परिपाचनार्थं लोकधातुमानं कायमण्डलार्थ भगवतोक्तमिति / 1. ख. ङ. सत्त्वानां / 2. ख. ङ. न्याममिति /
| SR No. | 004303 |
| Book Title | Vimalprabha Tika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagannath Upadhyay |
| Publisher | Kendriya Uccha Tibbati Shiksha Samsthan |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 320 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 6 MB |