Page Text
________________
प्रकृतिसमुत्कीर्तन विहायोगतिनाम चेति । यत्कर्म विहायसि आकाशे अवकाशस्थाने गमनं करोति सा विहायोगतिः । गजवृषभहंसादिवत् प्रशस्तं मनोज्ञं गमनं करोति सा प्रशस्तविहायोगतिनाम १ । खरोष्ट्रमार्जारादिवप्रशस्तममनोज्ञं गमनं करोति साऽप्रशस्तविहायोगतिनाम २८१४६।। ___ अपरार्धगाथां वक्ष्यमाणगाथा भणियामः
तह अद्धं णारायं कीलिय संपत्तपुव्व सेवढें ।
इति संहडणं छव्विहमणाइणिहणारिसे भणिदं ॥७६॥ पूर्वोक्तगाथापरार्धे वज रिसहेत्यादि 'वजरिसहणाराय. वजशारायं णारायं' इति वज्रवृषभनाराचशरीरसंहनननाम १ वज्रनाराचशरीरसंहनननाम २ नाराचशरीरसंहनननांम ३ अर्धनाराचशरीरसंहनननाम ४ कीलितशरीरसंहनननाम ५ असम्प्राप्तास्पाटिकाशरीरसंहनननाम' ६ इति संहननं षड्विधं अनादिनिधनेन ऋषिणा भणितं आद्यन्तरहितेन ऋद्धिप्राप्तेन वृषभदेवेन कथितम् ।।४२१५२ तेषां षटसंहननानां विचारमाह-यस्योदयादस्थिबन्धनविशेषो भवति तत्संहनन नाम । संहननमस्थिसंचयः, ऋषभो वेष्टनम् । वज्रवदभेद्यत्वाद् वज्रऋषभः । वज्रवन्नाराचो वज्रनाराचः । तौ द्वौ वज्रनाराचौ अपि यस्मिन् वज्रशरीरे संहनने तिद] वज्रऋषभनाराचशरीरसंहननं नाम १। एष एव वनास्थिबन्धो वज्रऋषभवजितः सामान्यवृषभवेष्टितो यस्योदयेन भवति तद् वज्रनाराच तरीरसंहनननाम २ । यस्य कर्मण उदयेन वज्रवृषभविशेषणेत रहिता नाराचकीलिता अस्थिसन्धयो मवन्ति तन्नाराचशरीरसंहनननाम ३ । यस्य कर्मण श्वोदयेनास्थिसन्धयो नाराचेनार्ध कीलिता भवन्ति तदर्धनाराचशरीरसंहनननाम ४ । यस्योदयाद्वज्रास्थीनि कीलितानि भवन्ति तत्कीलितशरीरसंहनननाम ५। यस्योदयेनान्योन्यासम्प्राप्तानि सरीसृपसंहननवच्छिराबन्द्वानि अस्थीनि भवन्ति तदसम्प्राप्तामृपाटिकाशरीरसंहनननाम ६ ॥६॥ । प्रत्येकसंहननस्वरूपकथनार्थ माथाषटकं प्राह.. जस्स कम्मस्स उदए वजमयं अहि रिसह णारायं ।
तं संहडणं भणियं बंजरिसहणारायणाममिदि ॥७७॥ - यस्य कर्मण उदये सति वज्रमयं वज्रवदभेद्यं अस्थिवृषभनाराचं तत्संहननं वज्रवृषभनाराचनामेति मणितम् ॥७॥
जस्सुदए वजमयं अट्ठी णारायमेव सामण्णं ।
रिसहो तस्संहडणं णामेण य वजणारायं ॥७॥ नाराचसंहनन २ वज्रनाराचसंहनन ३ नाराचसंहनन ४ अर्धनाराचसंहनन ५ कीलकसंहनन और असम्प्राप्तामृपाटिकासंहनन ॥७५-७६।।
वज्रवृषभनाराच संहननका स्वरूप
जिस कर्मके उदयसे वज्रमय हड्डी ऋषभ (वेष्ठन ) और नाराच (कील ) हों उसे वनवृषभनाराचसंहनन कहते हैं ।।७७॥
वज्रनाराचसंहननका स्वरूप
जिस कर्मके उदयसे वज्रमय हड्डी और कीलें हों किन्तु वेष्ठन सामान्य हो अर्थात् वनमय न हो उसे वज्रनाराचसंहनन कहते हैं ॥७॥
. १. त कम्मस्स जस्स। २. त णामेण य वज्जरिसहपारायं ।
1. विचिन्त्योऽयमर्थः । 2. टीकाप्रतिमें इस स्थलपर संहननोंके चित्र दिये गये हैं, उन्हें परिशिष्टमें देखिए।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004239 |
| Book Title | Karmprakruti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal Shastri |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 23 MB |