Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 71

४८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
[ नेयः ] नेय प्रथमा सि । 'सो रु: ' (२/१/७२ ) स०र० । प्रथमान्तात् सप्तमी ङि । सूत्रत्वात् ।
[ अयानयीन: शार: ] अयानयं नेयोऽयानयीनः । क्षा (शा) रयूतोपकरणं फलकशिरसि स्थित उच्यते । अनेन ईनप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । अयः प्रदक्षिणं गमनम् अनयः प्रसव्यं वामम् । शारिद्यूते हि केचिच्छाराः प्रदक्षिणं गच्छन्ति, केचित् प्रसव्यम्, तेषां गतिरयसहितोऽनयोऽयानय इत्युच्यते । यस्मिन् दक्षिणगमने वामगमने च परशारा बाधिता भवन्ति तस्मिन् परशारैः पदानामप्रवेशः तदुभयं नेयः अयानयीन इति रुढिः । अथवा अयः शुभं दैवम्, अनयोऽशुभम्, शुभदैवादपवर्त्ततेऽशुभं दैवं यस्मिन् कर्मणि तदयानयं शान्तिकर्म चतुः शरणप्रतिपत्तिरनाघातघोषणं देवगुरुपूजा तपोदानं ब्रह्मचर्यादि नियमः तद्यो नेयः । कारयितव्यः सोऽयानयीन ईश्वर इति ॥छ ||
सर्वाऽन्नमत्ति ॥ ७।१।९८ ॥
[ सर्वाऽन्नम् ] सर्वाऽन्नम् पञ्चमी ङसि । सूत्रत्वात् (लोपः) ।
[ अत्ति ] अतीति अदन्, तस्मिन् ।
सर्वशब्दः प्रकारकात्र्त्स्न्ये च ।
=
[ सर्वान्नीनो भिक्षुः ] सर्वप्रकारमन्नं सर्वाऽन्नम्, तदत्ति सर्वान्नीनो भिक्षुः । अनेन ईनप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । नियमरहित इत्यर्थः ॥छा
परोवरीण - परम्परीण - पुत्रपौत्रीणम् ॥ ७|१|९९ ॥
[ परोवरीणपरम्परीणपुत्रपौत्रीणम् ] परोवरीणश्च परम्परीणश्च पुत्रपौत्रीणश्च = परोवरीणपरम्परीणपुत्रपौत्रीणम् ।
[ परोवरीणः ] परांश्च अवरांश्च अनुभवति - साक्षात्करोति = परोवरीणः । अनेन ईनप्र० - अवरशब्दस्य अकारस्य च उत्वं निपात्यते । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
1
[ पारोवर्यम् ] पर 'अव रक्षण - गति - कान्ति - तृप्त्यवगमन - प्रवेश - श्रवण-स्वाम्यर्थ- याचन-क्रियेच्छा-दीप्त्यवाप्त्याऽऽलिङ्गन-हिंसा-दहन-भाव - वृद्धिषु' (४८९) अव् । परानवति = परोवरम् । उणादित्वात् परोवरनिपात्यते । परोवरस्य भावः = पारोवर्यम् । 'पतिराजान्तगुणाङ्गराजादिभ्यः कर्मणि च ' ( ७|१|६०) ट्यण्प्र०य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
[ परम्परीणः ] परांश्च परतरांश्च अनुभवति = परम्परीणः । अनेन ईनप्र० - परम्परभावश्च निपात्यते ।
[ पुत्रपौत्रीण: ] पुत्रस्यापत्यमनन्तरं = पौत्रम् । 'पुनर्भू पुत्र - दुहितृ- ननान्दुरनन्तरेऽञ्' (६।१।३९) अञ्प्र० अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेञ्णिति०' (७|४|१) वृद्धिः औ । 'अवर्णवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । पुत्रांश्च पौत्रांश्च अनुभवति पुत्रपौत्रीणः । अनेन ईनप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । 'र- षृवर्णान्नो ण० ' (२२३।६३) न० णत्वम् ॥छ|| यथाकामा-ऽनुकामा-ऽत्यन्तं गामिनि ॥ ७।१।१०० ॥
यथाकामाऽनुकामाऽत्यन्तम् । पञ्चमी ङसि ।
[ यथाकामाऽनुकामाऽत्यन्तम् ] यथाकामश्च अनुकामश्च अत्यन्तश्च = सूत्रत्वात् (लोपः) ।
[ गामिनि ] गमिष्यतीति गामी । 'आङश्च णित्' (उणा० ९२०) णित् इन्प्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः,
तस्मिन् ।
=