Page Text
________________
सप्तमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
२९३
[श्वापदम्, शौवापदम् ] शुन इव पदमस्य = श्वापदम् । बाहुलकात् पुनपुंसकः । 'शुनः' (३।२।९०) इति दीर्घः । श्वापदस्य विकारः = श्वापदम् । 'प्राण्यौषधि-वृक्षेभ्योऽवयवे च' (६।२।३१) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । एवम्-शौवापदम् । 'द्वारादेः' (७४।६) वात् प्राक् औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् ।
[श्वापदिकः] शुन इव पदमस्य = श्वापदम् । 'शुनः' (३।२।९०) इति दीर्घः । श्वापदेन चरति = श्वापदिकः । 'चरति' (६।४।११) इकण्प्र० → इक । 'वृद्धि: स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४/६८) अलुक् ॥छ।।
प्रोष्ठ-भद्राज्जाते ॥ ७।४।१३ ॥ [प्रोष्ठभद्रात् ] प्रोष्ठश्च भद्रश्च = प्रोष्ठभद्रम्, तस्मात् । [जातें] जात सप्तमी ङि। वृद्धिरित्यनुवर्तते ।
[प्रोष्ठपादः ] प्रोष्ठपदाभिश्चन्द्रयुक्ताभिर्युक्तः कालोऽपि प्रोष्ठपदा(दः) । 'चन्द्रयुक्तात् काले०' (६।२।६) अण्प्र० । "लुप् त्वप्रयुक्ते" लुप् । 'ङ्यादेौणस्याक्विपस्तद्धितलुक्यगोणी-सूच्योः' (२।४।९५) आप्निवृत्तिः । पुनराप् । प्रोष्ठपदासु जातः = प्रोष्ठपादः । 'भर्तु-सन्ध्यादेरण' (६।३।८९) अण्प्र० → अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८)
अवर्णस्य लुक् । . [भद्रपादो माणवकः] भद्रपदाभिश्चन्द्रयुक्ताभिर्युक्तः कालोऽपि भद्रपदः । 'चन्द्रयुक्तात् काले०' (६।२।६) अणप्र० ।
"लुप् त्वप्रयुक्ते" अण् लुप्यते च । 'भद्रपदासु जातः = भद्रपादो माणवकः । 'भर्तु-सन्ध्यादेरण' (६।३।८९) अण्प्र० → अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अवर्णस्य लुक् ।
[प्रौष्ठपदो मेघः] प्रोष्ठपद पूर्ववत् साध्यः । प्रोष्ठपदासु भवः = प्रौष्ठपदो मेघः । 'भर्तु-सन्ध्यादेरण' (६।३।८९) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरे०' (७४।१) वृद्धिः औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४/६८) अवर्णस्य लुक् । __[ऊर्ध्वमौहूर्तिकः ] ऊर्ध्वमुहूर्तेषु भवः = ऊर्ध्वमौहूर्तिकः । 'सप्तमी चोर्ध्वमौहूर्तिके' (५।४।३०) इति निपातनात् सिद्धम्, परं 'अध्यात्मादिभ्य इकण' (६।३।७८) इकण्प्र० → इक ।
[गुरुलाघवम् ] लघोर्भावः = लाघवम् । 'य्ववर्णाल्लघ्वादेः' (७।१।६९) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अस्वयम्भुवोऽव्' (७।४/७०) अव् । गुरोर्लाघवं, गुरुश्च गुरुत्वं लाघवं चेति वा ।।
[संहतपारार्थ्यम् ] परस्मै अर्था(:) । परार्थस्य भावः = पारार्थ्यम् । 'पतिराजान्तगुणाङ्गराजादिभ्यः कर्मणि च' (७१।६०) ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । संहते पारार्थ्यं = संहतपारार्थ्यम् । सि-अम् ॥छ।।
अंशादृतोः ॥ ७।४।१४ ॥ [अंशात् ] अंश पञ्चमी ङसि । [ऋतोः] ऋतु षष्ठी ङस् ।
[पूर्ववार्षिकः] पूर्वासु वर्षासु भवः = पूर्ववार्षिकः । 'वर्षा-कालेभ्यः' (६।३।८०) इकण्प्र० → इक । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) आलुक् ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004232 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 8 MB |