________________
आगम
(२८-व)
“तन्दुलवैचारिकं” - प्रकीर्णकसूत्र-५ (मूलं+अवचूर्णि:)
------- मूलं [१६.../गाथा ||५६-८२|| ---- मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.....आगमसूत्र-२८-८], प्रकीर्णकसूत्र-[9] “तंदुलवैचारिक मूलं एवं विजयविमल गणि कृता अवचूर्णि:
प्रत
ACY
तं.
[१६]
||५६
-८२||
स्वरूपमाह-कालो' यः कालः परमनिरुद्धः-अत्यन्तसूक्ष्मः अविभाज्यो-विभागीक मशक्यस्तमेव कालं-समयं जानीहि उच्छासात्वं, चशब्दादसङ्ग्यसमयात्मिकाऽऽवलिकाऽपि ज्ञेया, एकस्मिन्निःश्वासोच्छासेऽसङ्ख्याः समया भवन्ति ॥ २॥ 'हट्ठा दिगणना हृष्टस्य-समर्थस्य 'अणवगल्लस्से'ति रोगरहितस्य 'निरुवकिट्ठस्से'ति क्लेशरहितस्य जन्तोः-जीवस्यैको निःश्वासोच्छासः एषः गा.८२ प्राण इत्युच्यते इति ॥३॥ 'सत्त०' सप्तभिः प्राणैः स स्तोकः कथ्यते, सप्तभिः स्तोकैः स लवः कथ्यते, लवानां सप्त| सप्तत्या एप मुहत्तों व्याख्यातः ॥४॥ 'एगमे०' एकैकस्य हे भदन्त ! मुहूर्तस्य कियन्त उपहासा व्याख्याता, हे गौतम!| |'तिन्निगाहा, त्रिभिः सहस्रः सप्तभिः शतैः त्रिसप्तत्योच्छासैः ३७७३ एष मुहर्तो भणितः सर्वैरनन्तज्ञानिभिः ॥५॥
दो नालि.' द्वाभ्यां नालिकाभ्यां-घटिकाभ्यां मुहतः स्यात्, षष्ट्या नालिकाभिरहोरात्रः, पश्चदशभिरहोरात्रैः पक्षः, द्वाभ्यां पक्षाभ्यां मास इति भावार्थः ॥६॥ अथ उक्तनालिकायाः-स्वरूपमाह-दाडिमेति दाडिमपुष्पाकारा लोहमयी नालिका-घटिका कर्त्तव्या भवति, तस्या नालिकायातले-अधोभागे छिद्र-रन्धं कृतं भवति, छिद्रप्रमाणं पुनः वक्ष्ये। |शिष्यज्ञानायेति ॥७॥'छन्नति पण्णवतिपुच्छवाला-लामुलकेशाः, कस्याः-'गोतिहाणीए'त्ति गोवच्छिकायाः, किंभू-11 |तायाः -तिवासजायाए'त्ति त्रिवर्षजातायाः, जन्मतो वर्षत्रयाणि जातानीत्यर्थः, किंभूताः फेशाः?-असंवलिताः न |खितानखिटिकाकारा जाताः, अत एव ऋजुका:-सरलाः एषां वालानां घनमेकीभूतानां यादृशं प्रमाणं भवति तादृशं
॥३३॥ नालिकाच्छिद्रं ज्ञातव्यमिति ॥ ८॥'अहवा' अथवा पुच्छवालौ द्वौ, कस्याः ?-'गयकरेणूए'त्ति गजकलभिकायाः, किंभूताया ?-द्विवर्षजातायाः, किंभूतौ वालौ ?-अभनौ, अनेन वालद्वयमानेन नालिकाच्छिद्रं ज्ञातव्यमिति ॥९॥'अह
दीप अनुक्रम [७४
PRACRECORRECR
-
-१०२
-
-
~68~
