________________
आगम
(२८-व)
“तन्दुलवैचारिकं” - प्रकीर्णकसूत्र-५ (मूलं+अवचूर्णि:)
----- ------ मूलं [९-११]/गाथा ||१८-३०|| ------ मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित......आगमसूत्र-२८-व), प्रकीर्णकसूत्र-[9] “तंदुलवैचारिक मूलं एवं विजयविमल गणि कृता अवचूर्णि:
प्रत सूत्रांक
CSC
-३०||
वै. प्र.13वत्ति पार्श्वशायी वा 'अंबखुजए वत्ति आम्रफलवत् कुज इति 'अच्छिज्जत्ति आसीनः सामान्यतः, एतदेव विशे-15| गर्भाव
दोषतः उच्यते-'चिट्ठज वत्ति ऊर्ध्वस्थानेन 'निसीजए वे'ति निषदनस्थानेन 'तुयट्टेज व'त्ति शयीत निद्रया इति वेति । स्थादि.
'आसइज वत्ति आश्रयति गर्भमध्यप्रदेश 'सइज्ज व'त्ति शेते निद्रां विनेति, मात्रा मातरि वा 'सुयमाणीए'त्ति शयनं कुर्वत्या कुर्वत्यां वा 'सुयह'त्ति स्वपिति निद्रां करोतीत्यर्थः, 'जागरमाणीए'त्ति जाग्रत्या-जागरणं कुर्वत्या कुर्वत्यां वा जागर्ति, निद्रानाशं कुरुते इत्यर्थः, सुखितायां सुखितो भवति, दु:खितायां दु:खितो भवति, 'हन्ता गोयम !त्ति' हन्त इति कोमलामन्त्रणार्थो दीर्घत्वं च मागधदेशीप्रभवं, उभयत्रापि 'जीवे णं गभगए समाणे इत्यादेः प्रत्युच्चारणं तु18
स्वानुमतत्वप्रदर्शनार्थ, वृद्धाः पुनराहुः-'हंता गोयमा!' इत्यत्र हन्त इति एवमेतदिति अभ्युपगमवचनं, यदनुमतं तत्प्रहैदर्शनार्थ 'जीवे णं गभगए' इत्यादि प्रत्युच्चारितमिति, हे गौतम! जीवो गर्भगतः सन् उत्तानको वा यावहुःखितो.
भवतीति । अथ पूर्वोक्तं पद्येन गाथाचतुष्टयेन दर्शयन्नाह-'थिरजा' स्थिरजातं-स्थिरीभूतं 'रक्खइ'त्ति रक्षति-सामान्येन पालयति ततः सा जननी तं सम्यग्-यत्नादिकरणेन रक्षति 'संवाहइ'त्ति संवहति गमनाऽऽगमनादिप्रकारेण 'तुयट्टईत्ति त्वग्वर्त्तयति-स्वापयति रक्षति-आहारादिना पालयति आत्मानं च गर्भ चेति॥१॥ 'अणु अनुस्वपिति-अनुशेते 'सुयंतीए'त्ति स्वपत्यां सत्यां जाग्रत्यां जागर्ति गर्भ:-उदरस्थजन्तुः जनन्यां सुखितायां सुखितो भवति दुःखितायां दुःखितो भवति | ॥२॥'उच्चारो' उच्चारो-विष्ठा प्रश्रवर्ण-मूत्रं खेलो-निष्ठीवनं 'सिंघाणं ति नासिकाश्लेष्मापि से तस्य गर्भस्थस्य नास्तीति, ॥१४॥ जननीजठरस्थो जीव आहारत्वेन तु यत् गृह्णाति तदस्थ्यस्थिमिंजनखकेशश्मनुरोमेषु (मसु) पूर्वव्याख्यातेषु 'परिणामोत्ति
ACCCCCCACAMARCH
दीप अनुक्रम [२५-४२]]
4%2-4-45-45
~ 30~