________________
आगम
अनुयोगद्वार”- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्ति:) ........ मूलं [१६] / गाथा ||१३६-१४१||
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१५६]
गाथा:
योगद्वारं नयवक्तव्यताया मूलस्थानम्, अत्र सिद्धानामेव तेषां तत्रोपन्यासः, यदप्युक्तम् 'न च सूत्रव्यतिरितमध्ययन मित्यादि, तदप्यसारं समुदायसमुदायिनोः कार्यादिभेदतः कश्चिद्भेदसिद्धः, तथाहि-प्रत्येकायस्थायामनुपलब्धमप्युद्वहमसामर्थ्यलक्षणं कार्य शिविकावाहकपुरुषसमुदाये उपलभ्यते, एवं च प्रत्येकसमुदितावस्थयोः कार्यभेदः शिविकावाहनादिषु सामासामर्थ्यलक्षणो विरुद्धधर्माध्यासश्च दृश्यते, यदि चायमपि
न भेदकस्तहि सर्व विश्वमेकं स्यात, ततश्च सहोत्पत्त्यादिप्रसङ्गाः, तस्मात्कार्यभेदाद्विरुद्धधर्माध्यासाच समु-10 सादापसमुदायिनोर्मेंदः प्रतिपत्तव्यः, एवं सङ्ख्यासंज्ञादिभ्योऽपि तद्भेदो भावनीपा, तस्मात्कश्चित्कचित्सूत्रवि-13 लाषयः समस्ताध्ययनविषयश्च नयविचारो न दुष्यति, भवत्वेचं तथाऽप्यध्ययनं नयैर्विचार्यमाणं किं सर्वैरेव वि-18
चार्यते? आहोखिद् कियद्भिरेव?, यदि सर्वैरिति पक्षः स न युक्तः, तेषामसहयेयत्वेन तैर्विचारस्य कर्तुमशक्यत्वात्, तथाहि-यावन्तो वचनमार्गास्तावन्त एव नयाः, यथोक्तम्-"जावइया वयणपहा तावइया चेव होति नयवाया । जावइया नयवाया तावड्या चेव परसमया ॥१॥ न च निजनिजाभिप्रायविरचितानां वचनमार्गाणां सङ्ख्या समस्ति, प्रतिप्राणि प्रायो भिन्नत्वादभिप्रायाणां, नापि कियद्भिरिति वक्तुं शक्यम्, अनवस्थाप्रसङ्गात्, सङ्ख्यातीतेषु हि तेषु यावदेभिर्विचारणा क्रियते तावदेभिरपि किं नेत्यनवस्थाप्रेरणापां न नयत्यावस्थापकं हेतुमुत्पश्यामः, अथापि स्थावसंख्येयवेऽप्येषां सकलनयसङ्घाहिभिनयैर्विचारो विधीयते,
१ यावन्तो वचनपवासामन्तवैव भवन्ति नववादाः । यावन्तो नयवादावावन्तर परसमयाः ॥ १॥
||१-६||
दीप अनुक्रम
36- 05
[३४३
-३५०]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हेमचन्द्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~ 536~
