________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [१],
मूलं -1/ गाथा ||१०|| नियुक्ति: [६३...]
(४३)
प्रत सूत्रांक ||१०||
आयपादोत्तरव्याख्यानद्वयेन तु कायगुप्तिरपि, एताश्च चारित्रान्तर्गता एव, यदुक्तम्-"पणिहाणजोगजुत्तो पंचहि समितीहि तिहिं गुत्तीहिं । एस चरित्चायारो अट्टविहो होइ णायचो॥ १ ॥" न च चारित्राचारस्तत्त्वतश्चरित्रविनयादतिरिच्यते इति देशतस्तस्याप्यनेनाभिधानमिति सूत्रार्थः ॥ १०॥ इत्थमकृत्यनिषेधः कृत्यविधिश्वोपदिष्टः, कदाचिदेतद्विपर्ययसम्भये च किं करणीयमित्याह
आहच्च चंडालियं कहु,न निण्हविज कण्हुइ। कडं कडंति भासिज्जा, अकडं नो कडंति य॥११॥ (सूत्रम्)। SI व्याख्या-'आहत्य' कदाचित् चण्डाली च चाण्डालिकं चोक्तरूपं यद्वा चण्डश्चालीकं च चण्डालीक द्रकृत्वा' विधाय 'न निन्हुबीत' न कृतमेवेति नापलपेत्, कदाचिदपि, यदा परैरुपलक्षितो यदा या नोपलक्षित
स्तदापीत्यर्थः, किं तर्हि कुर्यादित्याह-कृतं' विहितं चाण्डालिकादि 'कृतमिति' इति कृतमेव, न भयलजादिभिरक
तमपि 'भाषेत' ब्रूयात् , 'अकृतं' तदेवाविहितं 'नो कृतमिति' अकृतमेव भाषेत, न तु मायोपरोधादिना कृत||मपि, अन्यथा मृपावादादिदोपसम्भयात्, उपलक्षणत्वाचास्य बहनालपनकालाध्ययनादिविपर्ययसम्भवेऽप्येतदेव ट्र कृत्यम् , इदं चात्राकृत-कथञ्चिदतिचारसम्भवे लज्जाद्यकुर्वन् खयं गुरुसमीपमागत्य-'जह बालो जंपंतो कज्जम
| १ प्रणिधानयोगयुक्तः पञ्चभिः समितिमिस्तिसृभिर्गुप्तिभिः । एष चारित्राचारोऽष्टविधो भवति ज्ञातव्यः ॥१॥ २ यथा बालो || जल्पन कार्यमकार्य च जुकं भणति । तत् तथाऽऽलोचयेत् मायामदविषमुक्तस्तु ॥ १॥
दीप अनुक्रम
[१०]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४३), मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~ 98~
