________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [१], मूलं [-]/गाथा ||१||
नियुक्ति: [४८]
(४३)
प्रत
सूत्रांक
||१||
उत्तराध्याच जीवत्वादिखरूपानुभवनं प्रति प्रह्वीभवनं परिणामः, 'एदोद्रलोपा विसर्जनीयस्येति विसर्गलोपः, 'स' मिति अध्ययनम् बृहद्वृत्तिः
सिंहतरूपतया नीति-नियतं पतनं-गमनं, कोऽर्थः?-एकत्र वर्तनं, सन्निपातः-औदयिकादिभावानामेव द्यादिसंयोगः,
'च' सर्वत्र समुचये, इत्थं षड् विधा:-प्रकारा अस्येति पड्डिधो भवति 'अनादेशः' सामान्य, सामान्यत्वं चौदयिकादीनां गतिकषायादिविशेषेष्वनुवृत्तिधर्मकत्वाद्, अनादेशंस्य षड्विधत्वे तद्विपयः संयोगोऽपि पडिध इत्युक्तं भवति इति गाथार्थः ॥४८॥ इदानीमादेशविषयं तमेव भेदत आहआएसो पुण दुविहो अप्पिअववहारऽणप्पिओ चेव । इक्किको पुण तिविहो अत्ताण परे तदुभए य ॥४९॥
व्याख्या-आदेशः' अभिहितरूपः, पुनःशब्दो विशेषणे, 'द्विविधः' द्विभेदः, कथमित्याह-'अप्पियववहा-12 रणप्पिओ चेव' ति व्यवहारशब्दोऽत्र डमरुकमणिन्यायेनोभयत्र सम्बध्यते, ततश्चार्पित इति व्यवहारो यस्मिन् सोऽयमर्पितव्यवहारः, मयूरव्यंसकादित्वात् समासः, अनर्पितव्यवहारस्तु तद्विपरीतः, तत्रार्पितो नाम क्षायिका|दिर्भावः खाधारे भाववति ज्ञाताध्यमित्यादिरूपेण ज्ञानमस्येत्यादिरूपेण वा वचनव्यापारेण यात्रा स्थापितः, अनर्पितस्तु वस्तुनः साधारणत्वेऽपि निराधार एव प्ररूपणाधै विवक्षितो यथा-सर्वभावप्रधानः क्षायिको भावः । अनयोरपि ॥३३॥ | भेदानाह-एकैकः' इत्यर्पितव्यवहारः अनर्पितव्यवहारश्च पुननिविधः, कथमित्याह-'अत्ताण' ति आपत्वा-11 दात्मनि परमिन् तयोरात्मपस्योरुभयं तस्मिंश्च, विषयसप्तम्यश्चैताः, ततो विषयत्रैविध्येनानयोस्वैविध्यम् ,
दीप अनुक्रम
RSSCRe24
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४३), मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~69~
