________________
आगम
(४३)
प्रत
सूत्रांक
||||
दीप
अनुक्रम
[२९४]
उत्तराध्य.
बृहद्वृत्तिः
॥ ३३५॥
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र - ४ ( मूलं + निर्युक्तिः+वृत्तिः)
अध्ययनं [१०],
मूलं [-] / गाथा ||४||
निर्युक्ति: [३०९...]
दुमपत्रक
'भवो' जन्म 'चिरकालेनापि' प्रभूतकालेनापि, आस्तामल्पकालेनेत्यपिशब्दार्थः, 'सर्वप्राणिनां सर्वेषामपि जीवानां, न तु युक्तिगमनं प्रति भव्यानामित्र केषाञ्चित् मनुजभवावासिं प्रति सुलभत्वविशेषोऽस्ति, किमेवमत आह- मध्ययनं . 'गाढा' विनाशयितुमशक्यतया दृढाः 'च' इति यस्मात्, 'विपाककम्मुणों'त्ति विपाकाः - उदयाः कर्मणां मनुष्यगतिविधातिप्रकृतिरूपाणां यत एवमतः समयमपि गौतम ! मा प्रमादीरिति सूत्रार्थः ॥ कथं पुनर्मनुत्रत्वं दुर्लभं यद्वा यदुक्तं 'सर्वप्राणिनां दुर्लभं मनुजत्व' मिति, तत्र एकेन्द्रियादिप्राणिनां तद्दुर्लभत्वं दर्शयितुकामः कार्यस्थितिमाह -
१०
पुढवीकायमइगओ उक्कोसं जीवो य संवसे । कालं संखातीयं समयं गोयम !मा पसाए ॥ ५ ॥ Parano || ६ || क्काय० ॥ ७ ॥ वाक्काय० ॥८॥ वर्णसहकाय० उक्को सं० । कालमर्णतदुरंतं समयं ०९ बेईदियकाय उक्को० । कालं संखिज्जसण्णियं समयं० ॥ १०॥ तेईदिय० ॥ ११ ॥ चरिदिय० ॥ १२ ॥ पंचिंदिय कायमगओ उकोसं० । सत्तभवग्गहणे समर्थ० ॥ १३ ॥ देवे गरए य गओ, उकोसं० । एक्केकभवरगहणे, समयं ॥ १४ ॥
व्याख्या - पृथ्वी - कठिनरूपा सैव कायः शरीरं पृथ्वीकायस्तमतिशयेन मृत्वा २ तदुत्पत्तिलक्षणेन गतः - प्राप्तः अतिगतः, 'उक्कोसं 'ति उत्कर्षतो 'जीवः' प्राणी 'तुः' पूरणे 'संवसेत्' तद्रूपतवैवावतिष्ठेत 'काल' सङ्ख्यातीतं, असङ्ख्यमित्यर्थः यत एवमतः समयमपि गौतम ! मा प्रमादीरिति । एवमप्काय तेजस्कायवायुका यसूत्रत्रयमपि व्याख्येयं
Jain Education intimal
For Paren
||३३५||
~669~
anciar
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [ ४३] मूलसूत्र [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि विरचिता वृत्तिः
