________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः ) अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा- ], नियुक्ति: [१०३८], भाष्यं [१८८]
(४०)
प्रत
सूत्रांक
4
(१)
-
एवौपशमिकः, कर्मणां क्षयादेव शुभः सर्वः क्षायिकः, शुभाशुभश्च मिश्रः सर्वः क्षायोपशमिकः, परिणतिस्वभावः सर्वः शुभा-18 शुभश्च पारिणामिका एवं व्युत्पत्त्यर्थप्ररूपणां कृत्वा प्रकृतयोजनामुपदर्शयन्नाह-एत्थ उ'इत्यादि, अत्र तु 'क्षायोपशमिक' इति क्षायोपशमिकभावसर्वेण अधिकारः, अवतार उपयोग इत्यर्थः, 'अशेषसर्वेण च' निरवशेषसर्वेण चेति गाथार्थः ॥१८८ ॥ व्याख्यातः सौत्रः सर्वावयवः, साम्प्रतं सावद्यावयवव्याचिख्यासयाऽऽहकम्ममवजं जंगरिहिअंति कोहाइणो व चत्तारि । सह तेण जो उ जोगो पचक्खाणं इवइ तस्स ॥१०३८॥ | व्याख्या-'कर्म' अनुष्ठानमवयं भण्यते, किमविशेषेण ?, नेत्याह-'यद् गहितम्' इति यन्निन्द्यमित्यर्थः, क्रोधादयो हवा चत्वारः, अवद्यमिति वर्तते, सर्वावद्यहेतुत्वात् तेषां कारणे कार्योपचारात्, सह तेन-अवधन 'यस्तु योग य एवं व्यापारः
असौ सावध इत्युच्यते, 'प्रत्याख्यान' निषेधलक्षणं भवति 'तस्य' सावद्ययोगस्य, पाठान्तरं वा-'कम्मं वजं जं गरहियति इह तु 'बृजी वर्जने' इत्यस्य वर्जनीयं वयं त्यजनीयमित्यर्थः, शेषं पूर्ववत्, नवरं सह वज्येन सवर्व्यः प्राकृते सकारस्य दीर्घादेशात् सावजमिति गाथार्थः।।१०३८॥अधुना योगोऽभिधीयते, स च द्विधा-द्रव्ययोगो भावयोगश्च,तथा चाऽऽह
दवे मणवयकाए जोगा दव्वा दुहाउ भावमि । जोगा सम्मत्ताई पसत्य इअरो उ विवरीओ ॥ १०३९ ॥ __व्याख्या-द्रव्य' इति द्वारपरामर्शः, 'मणवइकाए जोगा दवेति मनोवाकाययोग्यानि द्रव्याणि द्रव्ययोगः, एतदुक्तं भवति-जीवेनागृहीतानि गृहीतानि वा स्वव्यापाराप्रवृत्तानि द्रव्ययोग इति, द्रव्याणां वा हरीतक्यादीनां योगो द्रव्ययोगः, 'दुहा उ भावमित्ति द्विधैव द्विप्रकार एव, 'भाव' इति भावविषयः 'जोगो त्ति योगोऽधि
दीप
अनुक्रम
JABERatinintamational
Imandiarary.om
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: 'सावद्य' शब्दस्य व्याख्यानं क्रियते
~958~
