________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययनं [-], मूलं [- /गाथा-], नियुक्ति: [४०], भाष्यं [-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. ..आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
आवश्यक
प्रत
॥३५॥
सुत्राक
-
|ता अनन्तराबधुवानन्तराःप्रदेशोत्तरा एष वर्गणा भवन्ति,ततः 'तनुवर्गणाश्च तनुवर्गणा इति, किमुक्तं भवति!-भेदाभेदप- हारिभद्री|रिणामाभ्यामौदारिकादियोग्यताऽभिमुखा इति, अथवा मिश्राचित्तरकन्धययोग्यास्ताश्चतस्र एव भवन्ति, ततो 'मित्र' इति । यवृत्तिः मिश्रस्कन्धो भवति, सूक्ष्म एवेषद्वादरपरिणामाभिमुखो मिश्रः, 'तथा' इति आनन्तये 'अचित्त' इति अचित्तमहा
विभागः१ स्कन्धः, स च विश्नसापरिणामविशेषात् केवलिसमुद्घातगत्या लोकमापूरयन्नुपसंहरंश्च भवतीति । आह-अचित्तत्वाव्यभिचारात्तस्याचित्तविशेषणानर्थक्यमिति, न, केवलिसमुद्घातसचित्तकर्मपुङ्गललोकव्यापिमहास्कन्धव्यवच्छेदपरत्वात् विशेपणस्येति, अयमेव सर्वोत्कृष्ट प्रदेश इति केचिदू व्याचक्षते, न चैतदुपपत्तिक्षम, यस्मादुत्कृष्टप्रदेशोऽवगाहनास्थितिभ्यां असंख्येयभागहीनादिभेदाद् चतुःस्थानपतित उक्तः, तथा चोक-"उकोसपएसिआणं भंते ! केवइआ पज्जवा पण्णता ?, गोयमा ! अणन्ता, से केणडेणं भंते ! एवं वुच्चइ ?, गोयमा! उक्कोसपएसिए उक्कोसपएसिअस्स दबयाए तुले, पएसट्टयाएवि तुल्ले, ओगाहणडयाए चउहाणवडिए, ठितीएवि ४, वण्णरसगन्ध अहि अ फासेहि छहाणवडिए” । अयं पुनस्तुल्य | ऐव, अष्टस्पर्शश्वासी पठ्यते, चतुःस्पर्शश्च अयमिति, अतोऽन्येऽपि सन्तीति प्रतिपत्तव्यं, इत्यलं प्रसङ्गेनेति गाथार्थः ॥४०॥
दीप अनुक्रम
9-250
॥३५॥
केपलिसमुद्धातावसरे प्रतिपदेषां भारमगृहीतत्वात् सचित्तता कर्मपुरलाना, चतुर्थसमवापेक्षया लोकव्यापकता, निस्संबवावाभावान्महास्कन्धता.२ अचि समहास्कन्धः ३ संपयेयभागासंख्येषगुणसंध्येयगुणमदः ४ वत्कृष्टमदेशिकानां भदन्त ! कियन्तः पर्यवाः प्रशसाः १, गौतम ! अनन्ता।, तरकेनायेंन भदन्त ! एवं मुल्यते !, गौतम ! उस्कृष्टप्रदेशिक उत्कृष्टप्रदेशिकस्य दयार्थत्तया तुल्यः प्रवेशार्थतयापि तुल्यः अवयाइनया चतुःस्थानपतितः स्थित्यापि, वर्णरसगन्धैरटभिः स्पर्शश्च षट्स्थानपतितः ५ वर्गणात्वात् परेलयाविधैरचित्तमहास्कन्धैः अवगाहनास्थितियां. ६ उत्कृष्टप्रदेशिकः . अचित्तमहास्कन्धः ८ महान्तः स्कन्धाः,
~73~