________________
आगम
"आवश्यक”- मूलसूत्र अध्ययनं [-], मूलं [- /गाथा-], नियुक्ति: [१४३], भाष्यं [-]
(४०)
आवश्यक
हारिभद्री
॥१०६॥
यवृत्तिः विभागः१
प्रत
सुत्रांक
व्याख्या-एवमेव च यथा उद्देश उक्तस्तथा,निर्देशोऽप्यष्टविध एव भवति ज्ञातव्यः, सर्वथा साम्यप्रात्यतिप्रसङ्गविनिवृत्त्यर्थमाह-किंतु 'अविशेषितः' सामान्याभिधानादिगोचरः उद्देशः, विशेषितस्तु भवति निर्देशः, यथा नामनिर्देशो जिन-1 भद्र इत्याद्यभिधानविशेषनिर्देशः, स्थापनानिर्देशः स्थापनाविशेषाभिधान निर्देशस्थापना वा, विशिष्टद्रव्याभिधानं द्रव्यनिदेशः यथा-गौः, तेन वा--अश्ववानित्यादि, एवं क्षेत्रविशेषाभिधानं क्षेत्रनिर्देशः यथा-भरतं, क्षेत्रेण-सौराष्ट्र इत्यादि, कालविशेषाभिधानं कालनिर्देशः यथा-समय इत्यादि, तेन वा-धासन्तिक इत्यादि, समासनिर्देशा-आचाराई आवश्यकश्रुतस्कन्धः सामायिक चेति, उद्देशनिर्देश:-शखपरिज्ञादेःप्रथमो द्वितीयो वेति, भगवत्यां वा पुद्गलोदेशो वेति, भावव्यत्यभिधानं भावनिर्देशः यथा-औदयिक इत्यादि, तेन-औदयिकवान् क्रोधीत्यादि वेति अलं विस्तरेणेति गाथार्थः॥१४३।।। | इह समासोद्देशनिर्देशाभ्यामधिकारः, कथं ?, अध्ययनमिति समासोडेशः सामायिकमिति समासनिर्देशः, इदं च सामायिक नपुंसकम् , अस्य च निर्देष्टा त्रिविधः-स्त्री पुमान् नपुंसक चेति, तत्र को नयो नैगमादिः के निर्देशमिच्छतीत्यमुं अर्थमभिधित्सुराहदुविहपि णेगमणओ णिसे संगहो य ववहारो। निदेसगमुजुमुओ उभयसरित्वं च सहस्स ॥१४४ ।। ____ व्याख्या-'द्विविधमपि' निर्देश्यवशात् निर्देशकवशाच्च नैगमनयो निर्देशमिच्छति, कुतः, लोकसंव्यवहारप्रवणत्वात् | नैकगमत्वाचास्येति, लोके च निर्देश्यवशात् निर्देशकवशाच्च निर्देशप्रवृत्तिरुपलभ्यते, निर्देश्यवशात् यथा-वासवदत्ता
* णिदिई.
दीप
अनुक्रम
|१०६॥
मनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति
~ 215~