________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [४], मूलं [सू.] / [गाथा-], नियुक्ति: [१२७१...] भाष्यं [२०४...],
(४०)
४प्रतिक्रमः णाध्यानशतकम्
हारिभ
प्रत सूत्रांक [सू...]
दीप अनुक्रम [२१..]
आवश्यक- भेदेन विस्तीर्णभावेनान्ये वितर्क:-श्रुतं यस्मिन् तत्तथा, कस्येदं भवतीत्यत आह-'अरागभावस्य' रागपरिणामरहित
दिस्येति गाथार्थः ।। ७८ ॥ द्रीया
पुण मुणिपक निवायसरणप्पईवमिव चित्तं । उप्पाचतिहभंगाइयाणमेगंमि पजाए ॥ ७९ ॥ ॥६०७॥
व्याख्या-यत्पुनः 'मुनिष्पकम्प' विक्षेपरहितं 'नियातशरणप्रदीप इव' निर्गतवातगृहैकदेशस्थदीप इव 'चित्तम्' अन्तःकरण, क-उत्पादस्थितिभङ्गादीनामेकस्मिन् पर्याये ॥ ७९ ॥ ततः किमत आह
भविषारमस्थर्वजणजोगतरभो तयं बितियमुकं । पुनगयसुवालंबणमेगनवितधामनियार ॥ ८ ॥ व्यख्या-अविचारम्-असङ्कम, कुतः१-अर्थव्यञ्जनयोगान्तरतः इति पूर्ववत्, तमेवंविधं द्वितीयं शुक भवति, किम-1 |भिधानमित्यत आह-'एकत्ववितर्कमविचारम्' एकत्वेन-अभेदेन वितर्क:-व्यञ्जनरूपोऽर्थरूपो वा यस्य तत्तथा, इदमपि |च पूर्वगतश्रुतानुसारेणैव भवति, अविचारादि पूर्ववदिति गाथार्थः ॥ ८॥
निश्चाणगमणकाले केवलिणो दरनिरुद्धजोगस्य । मुहमकिरियाऽनियहि तइयं तणुकाकिरियरस ॥ ८ ॥ | व्याख्या-'निर्वाणगमनकाले' मोक्षगमनप्रत्यासन्नसमये 'केवलिनः' सर्वज्ञस्य मनोवाग्योगद्वये निरुद्धे सति अर्द्धनिरुद्धकाययोगस्य, किं ?-'सूक्ष्मक्रियाऽनिवतिः सूक्ष्मा क्रिया यस्य तत्तथा सूक्ष्मक्रियं च तदनिवर्ति चेति नाम, निवर्तित
शीलमस्येति निवर्ति प्रबर्द्धमानतरपरिणामात् न निवर्ति अनिवर्ति तृतीय, ध्यानमिति गम्यते, 'तनुकायक्रियस्येति 15 तन्वी उच्छासनिःश्वासादिलक्षणा कायक्रिया यस्य स तथाविधस्तस्येति गाथार्थः॥८१॥
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
~1217~
