________________
आगम (१८)
"जम्बूद्वीप-प्रज्ञप्ति" - उपांगसूत्र-७ (मूलं+वृत्तिः ) वक्षस्कार [७], ----
-------- मूलं [१५१] + गाथा: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [१८], उपांग सूत्र - [७] "जम्बूद्वीप-प्रज्ञप्ति मूलं एवं शान्तिचन्द्र विहित वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [१५१]
गाथा:
होइ णक्खत्ते ॥१॥ ससि समगपुण्णमासि जोपती विसमचारिणक्खता । कडुओ बहुदओ आ तमाहु संबच्छरं चन्दं ॥२॥ विसमं पवालिणो परिणमन्ति अणुऊसु दिति पुष्कफलं । वासं न सम्म वासइ तमाहु संवच्छर कर्म ॥३॥ पुढविदगाणं च रस पुप्फफलाणं च देव आइयो । अपेणवि वासेणं सम्म निष्फजए सरसं ॥ ४॥ आइचतेअतविआ खणलब दिवसा उक परिणमन्ति । परेड अणिण्णयले तमाद अभिवद्धिों जाण ॥ ५॥ सणिच्छरसंवच्छरे णं भन्ते! कतिविहे पण्णते?, गोअमा! अट्ठाविसहविहे पण्णते, तंजहा-अभिई सवणे धणिट्ठा सथमिसया दो अ होति भवया । रेवइ अस्सिणि भरणी कत्तिअ तह रोहिणी चेव ॥१॥ जाव उत्तराओ आसाटाओ जं वा सणिच्चरे महगहे तीसाए संवच्छरेहि सव्वं णक्खत्तमण्डलं समाइ सेत्तं सणिचरसंवच्छरे (सूत्रं १५१)।
तत्र नक्षत्रेषु भवो नाक्षत्रः, किमुक्तं भवति ?-चन्द्रश्चारं चरन् यावता कालेनाभिजित आरभ्योत्तराषाढानक्षत्र-1 पर्यन्तं गच्छति तत्प्रमाणो नाक्षत्रो मासः, यदिवा चन्द्रस्य नक्षत्रमण्डले परिवर्तनतानिष्पन्न इत्युपचारतो मासोऽपि नक्षत्र, स च द्वादशगुणो नक्षत्रसंवत्सरः, तथा युगसंवत्सरः पञ्चसंवत्सरात्मक युगं तदेकदेशभूतो वक्ष्यमाणलक्षणच-18
न्द्रादियुगपूरकत्वाद्युगसंवत्सरः, प्रमाण-परिमाणं दिवसादीनां तेनोपलक्षितो वक्ष्यमाण एव नक्षत्रसंवत्सरादिः प्रमाण2| संवत्सरः, स एव लक्षणानां वक्ष्यमाणस्वरूपाणां प्रधानतया लक्षणसंवत्सरः, यावता कालेन शनैश्चरो नक्षत्रमेकमथवा 1 द्वादशापि राशीन भुङ्क्ते स शनैश्चरसंवत्सर इति । नामनिरुक्तमुक्त्वाऽथतेषां भेदानाह-णक्खत्त'इत्यादि, नक्षत्र
न
दीप अनुक्रम [२७८-२८४]
~974 ~