________________
आगम
(१५)
प्रत
सूत्रांक
[३१]
दीप
अनुक्रम [१५५]
प्रज्ञापना
याः मल
य० वृत्ती.
॥ ४३ ॥
Jan Education
“प्रज्ञापना” - उपांगसूत्र - ४ ( मूलं + वृत्तिः)
दारं [-],
मूलं [३१]
पदं [१].
उद्देशक: [-],
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [१५], उपांग सूत्र [४] “प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्तिः
१ प्रज्ञाप
नापदे नै
सप्तविधत्वं नैरयिकाणां पृथिवीभेदेन अन्यथा प्रभूतभेदत्वमपि घटते, ततः पृथिवीभेदत एव सप्तवि - धत्वं तद्यथेत्यादिनोपदर्शयति-रत्नानि वज्रवैडूर्यादीनि, प्रभाशब्दोऽत्र सर्वत्रापि खभाववाची रत्नानि प्रभा - स्वरूपं यस्याः सा रत्नप्रभा - रलबहुला रत्नमयीति भावार्थः, सा चासौ पृथिवी च २ तस्यां नैरयिका रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकाः, एवं ' सकरप्पहा पुढविनेरइया' इत्यादि भावनीयम्, उपसंहारमाह- 'सेतं नेरइया ' ॥ अधुनोद्देशक्रमप्रामाण्यानुसर- ६ श्वेन्द्रिय तस्तिर्यक्रपञ्चेन्द्रियान् प्रतिपिपादयिपुराह
रविकप
(सू. ३१३२)
से किं तं पंचिदियतिरिक्खजोणिया ?, पंचिदियतिरिक्खजोणिया तिविहा पन्नत्ता, तं०-१ जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया य १ थलयरपंचिदियतिरिक्खजोणिया य २ खहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया य ३ । ( सू० ३२ )
अथ के ते पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः १, सूरिराह-पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका स्त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथेत्यादि, 'जलयरे-' त्यादि, जले चरन्ति पर्यटन्तीति जलचराः, 'आधारादिति' दृप्रत्ययः, ते च ते पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्च जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः, स्थले चरन्तीति स्थलचराः, खे-आकाशे चरन्तीति खचराः, प्राकृतत्वादात्वाच्च ' खहचरा' इति सूत्रे पाठः, तत उभयत्रापि पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकशब्देन सह विशेषणसमासः ।
से किं तं जलयरपंचिदियतिरिक्खजोणिया ?, जलयरपंचिदियतिरिक्खजोणिया पंचविहा पन्नत्ता, तं०-१ मच्छा २ कच्छभा ३ गाहा ४ मगरा ५ सुसुमारा ॥ से किं तं मच्छा ?, मच्छा अणेगविहा पन्नता, तं सहमच्छा खवल्लमच्छा
For Pal Use Only
अत्र पञ्चइन्द्रिय-जीवस्य प्रज्ञापना मध्ये तिर्यञ्चयोनिक-जीवस्य प्रज्ञापना आरभ्यते
~90~
sereststrea
॥ ४३ ॥
Brary org