________________
आगम
“स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:) स्थान [२], उद्देशक [१], मूलं [६२]
(०३)
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०३], अंग सूत्र - [०३]
"स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत
२स्थानकाध्ययने उद्देशः १
सूत्रांक
[६२-६३]
नस्य मोक्षहेतोश्च द्वैविध्य
दीप अनुक्रम [६२-६३]
श्रीस्थाना
वेगे अद्ध पथक्खाति रहस्सं वेगे अद्धं पञ्चक्खाति (सू०६२) दोहिं ठाणेहिं अणगारे संपन्ने अणादीयं अणवयम्गं दीहहासत्र
भद्धं चाउरंतसंसारकतारं वीतिवतेजा, संजहा-विजाए चेव चरणेण चेव (सू० ६३)
'दुविहे पञ्चक्खाणे' इत्यादि, प्रमादप्रातिकूल्येन मर्यादया ख्यान-कथनं प्रत्याख्यानं, विधिनिषेधविषया प्रतिज्ञेत्यर्थः, दातच द्रव्यतो मिथ्यादृष्टेः सम्यग्दृष्टेवाऽनुपयुक्तस्य कृतचतुर्मासमांसप्रत्याख्यानायाः पारणकदिनमांसदानप्रवृत्ताथा राजदु-1
हितुरिवेति, भावप्रत्याख्यानमुपयुक्तस्य सम्यग्दृष्टेरिति, तच्च देशसर्वमूलगुणोत्तरगुणभेदादनेकविधमपि करणभेदाद् द्विविधम् , आह च-मनसा बैंकः प्रत्याख्याति-वधादिकं निवृत्तिविषयीकरोति, शेषं मागिवेति । प्रकारान्तरेणापि तदाह
-'अहवेत्यादि, सुगमं । ज्ञानपूर्वकं प्रत्याख्यानादि मोक्षफलमत आह-'दोहिं ठाणेही'त्यादि, द्वाभ्यां स्थानाभ्यांगुणाभ्यां सम्पन्नो-युक्तो नास्यागारं-गेहमस्तीत्यनगार:-साधुः नास्त्यादिरस्येत्यनादिकं तत् अवदग्रं-पर्यन्तस्तन्नास्ति | यस्य सामान्यजीवापेक्षया तदनवदनं तत् दीर्घा अद्धा-कालो यस्य तद् दीर्घाद्धं तत्, मकार आगमिकः, दीपों वाऽध्वा
-मार्गो यस्मिंस्तद्दीर्घावं तचतुरन्त-चतुर्विभार्ग नरकादिगतिविभागेन, दीर्घत्वं प्रकटादित्वादिति, संसारकान्तारं-भवा|रण्यं व्यतिब्रजेद्-अतिकामेत्, तद्यथा 'विद्यया चैव' ज्ञानेन चैव 'चरणेन चैव' चारित्रेण चैवेति, इह च संसारकारन्तारव्यतिब्रजनं प्रति विद्याचरणयोयोगपद्येनैव कारणत्वमवगन्तव्यम् , एकैकशो विद्याक्रिययोरैहिकार्थेष्वष्यकारणत्वात् , नन्वनयोः कारणतया अविशेषाभिधानेऽपि प्रधान ज्ञानमेव न चरणम् , अथवा ज्ञानमेवैकं कारणं न तु क्रिया,
G यतो ज्ञानफलमेवासी, किश-यथा क्रिया ज्ञानस्य फलं तथा शेषमपि यत् क्रियानन्तरमवाप्यते बोधकालेऽपि यज्ञ
॥४४॥
प्रत्याख्यानस्य वैविध्यं
~91~