Page Text
________________
प्रथम उछासः
किम्बहुना-किं बहूक्त्या ! अस्तु स्वस्ति समस्तरत्ननिधये श्रीदक्षिणस्यै दिशे, स्वर्गस्पद्धिसमृद्धये हृदयहृद्गोदावरीरोधसे । यत्र त्रस्तकुरङ्गकार्भकदृशः सम्भोगलीलाभुवः, सौख्यस्यायतनं भवन्ति रसिकाः कन्दर्पशस्त्रं स्त्रियः ॥५५॥
अस्तु इति । शार्दूलविक्रीडितम् । श्रीदक्षिणस्यै दिशे स्वस्ति अस्तु-कल्याणमस्तु । "नमः स्वस्तिस्वाहास्वधाऽलं वषट्योगाच्च" [पा० सू० २।३।१६] इति स्वस्तियोगेऽत्र चतुर्थी । किम्भूतायै ? समस्तरत्नानां निधिः-निधानं समस्तरत्ननिधिस्तस्यै । पुनः किम्भूतायै ? स्वर्ग स्पर्द्धते-संहष्यतीत्येवंशीला स्वर्गस्पर्धिनी, एवम्भूता समृद्धिः-सम्पद् यस्याः सा तस्यै, स्वर्गसम्पदधिकसम्पद्धारिण्यै इत्यर्थः । तथा हृदयहृत्-मनोहरं गोदावरीरोधः-गोदातटं यस्यां सा तस्यै । यत्र-दक्षिणस्यां दिशि स्त्रियः कन्दर्पस्य शस्त्रं-आयुधं भवन्ति । ताभिः कृत्वा कन्दर्पः सर्वानपि जयतीत्यर्थः । किम्भूताः? त्रस्ताः-भयाकुला ये कुरङ्गकार्भका:-मृगशिशवस्तेषां दृशाविव दृशौ यासां ताः । “शाक-पार्थिवादित्वात्" [पा० सू० २।१।६० वा०] मध्यमपदलोपीसमासः । त्रस्तकुरङ्गकार्भकत्वे-नातिशायिदृशोश्चाञ्चल्यं दर्शितम्। तथा सम्भोगलीलाया:-सुरतक्रीडाया भुवःस्थानानि, तथा सौख्यस्य-विषयसुखस्य आयतनं-गृहाः । तथा रसिका:-रसो विद्यते यासु ता रसिकाः, “अत इनि ठनो" [पा० सू० ५।२।११५] शृङ्गाररसप्रधानाः । अजहल्लिङ्गत्वादायतनं शस्त्रमिति प्रयोगः ॥५५॥ ____ तत्र प्रणतसुरासुरशिरःशोणमणिमरीचिचय बहलकुङ कुमानुलेपपल्लवितपादारविन्दद्वयस्य क्रौञ्चभिदो भगवत सुगन्धिगन्धमादनाधिवासिनः स्कन्ददेवस्य दर्शनार्थमितो गतवानस्मि ।
तस्माच्च निवर्तमानेन क्वचिदेकस्मिन्नध्वरोधिनि३ न्यग्रोधपादपतले दीर्घाध्वश्रान्तेन विश्राम्यता मया श्रूयतां यदाश्चर्यमालोकितम् ।
तत्र-दक्षिणास्यां दिशि भगवतः स्कन्ददेवस्य कार्तिकेयस्य दर्शनार्थमितः२अस्माद्देशादागतवानस्मीत्यव्ययं अहमित्यर्थे, ततोऽयमर्थोऽहं तत्र देशे प्राप्तवान् ।
१. एवं विधा अनू० । २. अस्माद्देशादागतवान्, अस्ति गतो भवं, ननु च गतवानित्यत्रातीतार्थतायां अस्मीति वर्तमानार्थता कथं घटेत ? उच्यते-धातु सम्बन्धे प्रत्यया इति भूते लट साधुः । इति से० प्रतौ । अस्माद्देशाद्गतवानस्मि गतो भवं, ननु गतवानित्यत्रातीतार्थतायां अस्मीति वर्तमानार्थता कथं घटेत ? उच्यते, धातुसम्बन्धं प्रत्यया इति भूते लट् साधुः । अनू० ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004071 |
| Book Title | Damyanti Katha Champu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinaysagar |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |