Haim Prakash Maha Vyakaranam Uttararddham

SR No.: 004041
Original Sutra Author: N/A
Author: Kshamavijay
Publisher: Hiralal Somchand Kot Mumbai
Publication Year: 1952
Total Pages: 636
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 557

९३० महामहोपाध्यायश्रीविनयविजयगणिविरचिते खोपज्ञहैमलघुवीणासूत्रम् । मत्रिण मत्री सचिवः । खडुण् खण्डिः प्रहारम् । मडु मण्डिः मृद्भाजनपिधानम् । चडुङ् चण्डिः भामिनी । यतैङ् यतिः भिक्षुः । अनौप अञ्जिः प्रगुणः सज्जः पेषणी पेजः बलं गतिश्च । समञ्जिः शिश्नः । मसैच, मसिः शस्त्री । असूच असिः खगः । वनूयि वनिः साधुः याच्या शकुनिः अग्निश्च । ध्वन ध्वनिः नादः । षण, सनिः संभक्ता पन्थाः दानं म्लेच्छः नदीतटं ५च । गम्लं, गमिः आचार्यः । तमूच् तमिः अलसः । ग्रन्थश् श्रन्थश् ग्रन्थिः श्रन्थिश्च पर्वसन्ध्यादि । जनैचि जनिः वधूः कुलाङ्गना भगिनी प्रादुर्भावश्च । 'मण शब्दे' मणिः रत्नम् । आदिग्रहणात् वहीं वहिः अश्वः । खाह खादिः श्वा । दधि दधि क्षीरविकारः । खल खलिः पिण्याकः । 'शचि व्यक्तायां वाचि' शची इन्द्राणी 'इतोऽक्त्यर्थात्' (२।४।३२), इति गौरादित्वात् वा डीः ।
इत्यादि स्यात् ॥ ६०७॥ किलिपिलिपिशिचिटित्रुटिशुण्ठितुण्डिकुण्डिभण्डिहुण्डिहि१०ण्डिपिण्डिचुल्लिबुधिमिथिरुहिदिविकीयादिभ्यः (६०८) इः । किलत् केलिः क्रीडा । 'पिलण् क्षेपे' । पेलिः क्षुद्रपेला । पिशत् पेशिः मांसखण्डम् । चिट चेटिः दारिका प्रेष्या च । त्रुटत् ण्यन्तः त्रोटिः चश्नुः । 'शुठु शोषणे' शुण्ठिः नागरम् । तुडुङ् तुण्डिः आस्यं प्रवृद्धा च नाभिः । कुडुङ् कुण्डिः जलभाजनम् । भडुङ् भण्डिः शकटम् । हुडुछ हुण्डिः पिण्डित ओदनः । हिडुङ्, हिण्डिः
रात्रौ रक्षाचारः । पिडुङ् पिण्डिः निष्पीडितस्नेहपिण्डः । 'चुल्ल हावकरणे, चुल्लिः रन्धनस्थानम् । १५बुधिंच बोधिः सम्यग्ज्ञानम् । मिथग मेथिः खलमध्यस्थूणा । रुहं, रोहिः सस्यं जन्म च । दिवूच् देविः भूमिः । कृतण , णिजन्तः कीर्तिर्यशः । आदिग्रहणादन्येपि ॥ ६०८ ॥ नाम्युपान्त्यकृगृगृपपूभ्यः कित् (६०९) इः । लिखत् लिखिः शिल्पम् । शुच्, शुचिः पूतः विद्वान् धर्मः आषाढश्च । रुचि रुचिः दीप्तिः अभिलाषश्च । भुजंप भुजिः अमिः राजा कुटिलं च । कुणत् कुणिः विकलो हस्तः हस्तविकलश्च । सृजत् सृजिः पन्थाः । द्युति, द्युतिः दीप्तिः । ऋत, ऋतिः यतिः । २० छिदृम्पी छिदिः छेत्ता परशुश्च । 'मुदि हर्षे' मुदिः बालः । भिदृम्पी भिदिः वज्रम् सूचकः भेत्ता च । उदंपी, कृदी रथकारः । लिपीत लिपिः अक्षरन्यासः । 'तुर त्वरणे सौत्रः । तुरिः तन्तुवायोपकरणम् । 'दुलण उत्क्षेपे । दुलि: कच्छपः । त्विषीं त्विषिः दीप्तिः विषिमान राजवर्चस्वी च । कृषीत् कृषिः कर्षणं कर्षणभूमिश्च । 'ऋषैत् गतौ' । ऋषिः मुनिः वेदश्च । कुषश् कुषिः शुषिरम् ।
शुषंच् शुषिः छिद्रं शोषणं च । हृषू, हृषिः अलीकवादी दीप्तिः तुष्टिश्च । महोच् स्नुहिः वृक्षः। कृत् २५ किरिः सूकरः मूषिकः गन्धर्वः गर्त्तश्च । गत्, गिरिः नगः कन्दुकश्च । शश् शिरिः हिंस्रः शोकः
खनः पाषाणश्च । पृश् पुरिः नगरं राजा पूरयिता च । पूङ पुविः वातः ॥ ६०९॥ विदिवृतेर्वा (६१०) आभ्यामिः स च किद्वा । विदक् विदिः शिल्पी । चेदिः इज्यादिस्थानम् । वृतिः कण्टकशाखावरणम् । निर्वृतिः सुखम् । वर्तिव्यं दीपाङ्गं च ॥ ६१०॥ तृभ्रम्यद्यापिदम्भिभ्यस्तित्तिरभृमाधापदेभाश्च (६११) एभ्यः किदिः । (एते आदेशाच) तित्तिरिः शकुनिजातिः प्रवक्ता च ३० वेदशाखायाः । भ्रमू भूमिः वायुः हस्ती जलं च । बाहुलकात् भृमादेशाभावे भ्रमिः भ्रमः । अदंक
अधि उपरिभावे । अध्यागच्छति । आप्लंट् अपि समुच्चयादौ प्लक्षोऽपि न्यग्रोधोऽपि । दम्भूट, देभिः शरासनम् ॥ ६११ ॥ मनेरुदेतो चास्य वा (६१२) मनिंच् अस्मादिः अकारस्य उकार एकारौ वा स्याताम् । मुनिः ज्ञानवान् । मेनिः संकल्पः । मनि: धूमवर्तिः ॥ ६१२ ॥ क्रमितमिस्तम्भेरिच नमेस्तु वा (६१३) एभ्यः किदिः, अकारस्य इकारः, नमेस्तु स वा स्यात् । क्रम, क्रिमिः ३५क्षुद्रजन्तुः । तमूच्, तिमिः महामत्स्यः । स्तम्भिः सौत्रः, स्तिम्भिः केतकादिसूची हृदयं समुद्रश्च ।