Page Text
________________
हैमप्रकाशे स्पष्टीकृतन्यायानामनुक्रमणिका ।
पृष्ठम्
४१
ramme
२८
न्यायः पृष्ठम् न्यायः
पृष्ठम न्यायः अ
| णिलोपोऽप्यनित्यः अदाधनदाद्योरनदादेरेव ३६/ऋकारापदिष्टं कार्य लकारस्यापि ३७ णी यत्कृतं कार्य तत्सर्व स्थानिवद् अनन्तरस्यैव विधिनिषेधो वा ४९ ऋतोवृद्धिमद्विधाववयवेभ्यः २१/ भवति अनित्यो णिच् चुरादीनाम् ४३ (ऋवर्णग्रहणे लवर्णस्यापि) ३५ अनिनस्मन्ग्रहणान्यर्थवताऽनर्थके.
तद्धितीयो भावप्रत्ययः सापेक्षादपि ४० न चतदन्तविधि प्रयोजयन्ति । एकदेश विकृतमनन्यवत्
तन्मध्यपतितस्तद्ग्रहणेन गृह्यते. ३६ अन्तरङ्गं बहिरङ्गात् एकशब्दस्यासङ्ख्यात्वं क्वचित्
तिवा शवाऽनुबन्धेनं निर्दिष्टं यद् अन्तरङ्गाचानवकाशम्
गणेन च । | एकानुबन्धग्रहणे न धनुबन्धकस्य ३० अन्तरङ्गानपि विधीन्यबादेशो
एकस्वरनिमित्तं च पञ्चैतानि न बाधते
___ यङ् लुपि ॥१॥
२५ अपवादात् क्वचिदुत्सर्गोऽपि ३५ किं हि वचनान्नभवति
५१ (ते वै विधयः सुसंगृहीता भवन्ति । अपेक्षातोऽधिकारः २३ कृत्रिमाकृत्रिमयोः कृत्रिमे २७ येषां लक्षणं प्रपञ्चश्च)
अपञ्चश्च)
५१ (अभिधानलक्षणाः कृत्तद्धितस
कृतेऽन्यस्मिन् धातुप्रत्ययकार्यप- त्यदादिष्वन्योऽन्यं नाऽसरूपोत्सर्गमासाः स्युः)
। श्चाद् वृद्धिस्तद्बाध्योऽट् च ३९ विधिः अर्थवग्रहणे नानर्थकस्य
कचिदुभयगतिः अर्थवशाद् विभक्तिपरिणामः २४ क्विपि व्यजनकार्यमनित्यम् ४२ द्वन्द्वात्परः प्रत्येकमभिसम्बध्यते ५० अवयवे कृतं लिङ्गं समुदायमपि
क्विवन्ता धातुत्वं नोज्झन्ति श. द्वन्द्व सति पूर्वस्य विकारेषु बाधको विशिनष्टि चेत्तं समुदायं सोऽव
| ब्दत्वं च प्रतिपद्यन्ते ४४ न बाधकः यवो न व्यभिचरति विवर्थ प्रकृतिरेवाह
५० द्विर्बद्धं सुबद्धं भवति । असिद्ध बहिरङ्गमन्तरले
ग
दौ नौ प्रकृतमर्थ गमयतः आ
गतिकारकास्युक्तानां विभन्यआगमात् सर्वादेशः
३४ न्तानामेव कृदन्तैर्विभक्त्युत्पत्तेः धातवोऽनेकार्थाः आगमा यद्गुणीभूतास्तग्रहणेन प्रागेव समासः
४० धातोः खरूपग्रहणे तत्प्रत्यये कार्यगृह्यन्ते ३६ गत्यर्या ज्ञानार्थाः
४३ विज्ञानम् (आगमोऽनुपघाती) ३६ गामादाग्रहणेष्वविशेषः आत्मनेपदम नित्यम् ४२ गौणमुख्ययोर्मुख्य कार्यसंप्रत्ययः ।।
न केवला प्रकृतिः प्रयोक्तव्या आदशभ्यः सङ्ख्या सङ्ख्येये वर्तते
ग्रहणवता नाना न तदन्तविधिः ३० ननुक्तं तत्सदृशे न सङ्ख्याने
४१ (ग्रहणवता नाना न तदादिविधिः) ३० नखराऽऽनन्तर्ये आदेशादागमः
नानिष्टार्था शास्त्रप्रवृत्तिः आवन्तवदेकस्सिन्
नानुबन्धकृतान्यसारूप्यानेकखरखा२१डित्त्वेन कित्त्वं बाध्यते
ऽनेकवर्णवानि उतार्थानामप्रयोगः
नान्वाचीयमाननिवृत्तौ प्रधानस्य २९ उणादयोऽव्युत्पन्नानि नामानि
चकारो यस्मात् परस्वत् सजाती- नामग्रहणे प्रायेणोपसर्गस्य न ग्रहउत्सर्गादपवादः
| यमेवसमुच्चिनोति (उपपदविधिषु न तदन्तविधिः) | चानुकृष्टं नानुवर्तते
नामग्रहणे लिङ्गविशिष्टस्यापि उपपदविभक्त कारकविभकिः ३३ चानुकृष्टेन न यथासङ्ख्यम्
नाम्नां व्युत्पत्तिरव्यवस्थिता उपसर्गों न व्यवधायी
नित्यादन्तरङ्गम् उभयस्थाननिष्पन्नोन्यतरव्यपदे- |णिच् सन्नियोगे एव चुरादिनाम. निमित्ताऽभावे नैमित्तिकस्याप्यभावः २८ शभाक ४॥ दन्तता ...
४३ निरनुबन्धग्रहणे न सानुबन्धकस्य २९
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004040 |
| Book Title | Haim Prakash Maha Vyakaranam Purvarddham |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kshamavijay |
| Publisher | Hiralal Somchand Kot Mumbai |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 560 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |