________________
૧૫૧
यथा बभूव भवति भविष्यति सुमेरिति कालभेदेन सुमेरुभेदं, करोति कुम्भः क्रियते कुम्भ इत्यादौ कर्तृत्वकंमत्वरूपकारकभेदात्कुम्भमेदं, पुष्यस्तारका इत्यादौ लिङ्गभेदेનામેટું, બાડમ ફુરણા સંસ્થાન નઝરાગે, एहि मन्ये रथेन यास्यसि नहि यास्यसि यातस्ते पिते. त्यादौ मध्यमोत्तमरूपपुरुषभेदेनार्थभेदं. सन्तिष्ठतेऽवतिष्ठते इत्यादावुपसर्गभेदेन चार्थभेदं प्रतिपादयति शब्दनयः कालादिરાધાવાવ, અમે પુનર્ન તિજાતિ, અરિ તુ જળાरोति । पर्यायभेदे तु नाथभेदमभ्युपैति नयोऽयम् ॥१२॥
ક્રમસર કાલઆદિના દાંતેઅર્થ – (૧) જેમકે, સુમેરુ, ભૂતકાળમાં હતું, ભવિષ્ય કાલમાં રહેશે, અને વર્તમાનમાં છે. આ પ્રમાણેના ત્રણ કાલના ભેદથી સુમેરુના ભેદથી શબ્દનય સ્વીકારે છે કાલભેદજન્ય અર્થ ભેદ.
(૨) કારકભેદજન્ય અર્થભેદનું દષ્ટાંત =જેમકે, “કુંભ કરે છે (જલ લાવવાની ક્રિયાને કર્તા કુંભ છે અર્થાત્ જલ લાવવાની ક્રિયાને કુંભ કરે છે, “કુંભ કરાય છે અર્થાત કુંભકારથી ઘડે બનાવાય છે, કુંભાર કુંભને બનાવે છે. અહીં કુંભ કર્મ છે. અહીં કર્તા અને કર્મરૂપ કારકભેદથી કુંભને ભેદ જાણ.
(૩) લિંગભેદજન્ય અર્થભેદનું દષ્ટાંત =જેમકે, “પુષ્ય. તારકા છે અર્થાત સત્યાવીશ નક્ષત્રો પૈકી ૮ મું નક્ષત્ર છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
