________________
२९४
पउमचरियं
भणिऊण वयणमेयं, पणमिय पिउपायपङ्कज सिरसा। रामो वरगयगामी, विणिग्गओ रायपरिसाओ ॥ ९३ ॥ एत्थन्तरम्मि मुच्छा, राया गन्तूण तत्थ पडिबुद्धो । नज्जइ आलेक्खगओ, अणिमिसनयणो पलोएइ ॥९४॥ गन्तूण निययजणणी, आउच्छ राहवो कयपणामो । अम्मो ! वच्चामि अहं, दूरपवासं खमेज्जासु ॥९५॥ सुणिऊण वयणमेयं, सहसा तो मुच्छिऊण पडिबुद्धा । भणइ सुयं रोवन्ती, पुत्तय !किं मे परिच्चयसि ? ॥९६॥ कह कह वि 'अणाहाए, लद्धो सि मणोरहेहि बहुएहिं । होहिसि पुत्ताऽऽलम्बो, पारोहो चेव साहाए ॥९७॥
३
रहस मही दिन्ना, ताणं केगईवरनिमित्तं । सन्तेण मए नेच्छइ, एस कुमारो महिं भोक्तुं ॥ ७८ ॥ दिक्खाभिहो राया, पुत्तय ! दूरं तुमं पि वच्चिहिसि । पड़ - पुत्तविरहिया इह, कं सरणमहं पवज्जामि ? ॥ ९९ ॥ विज्झगिरिमत्थए वा, मलए वा सायरस्स वाऽऽसन्ने । काऊण पइट्ठाणं, तुज्झ फुडं आगमिस्से हं ॥१००॥ जणणीए सिरपणामं, काऊणं सेसमाइवग्गस्स । पुणरवि य नरवरिन्दं, पणमइ रामो गमणसज्जो ॥१०१॥ आपुच्छिया य सव्वे, पुरोहिया - ऽमच्च - बन्धवा सुहडा । रह-गय-तुरङ्गमा वि य, पलोइया निद्धदिट्ठीए ॥१०२॥ चाउव्वण्णं च जणं, आपुच्छेऊण निग्गओ रामो । वइदेही वि य ससुरं, पणमइ परमेण विणणं ॥ १०३॥ सव्वाण सासुयाणं, काऊणं चलणवन्दणं सीया । सहियायणं च निययं, आपुच्छिय निग्गया एत्तो ॥ १०४ ॥ गन्तूण समाढत्तं, रामं दट्ठूण लक्खणो रुट्ठो । ताएण अयसबहुलं, कह एवं पत्थियं कज्जं ? ॥१०५॥
भणित्वा वचनमेतत्प्रणम्य पितृपादपङ्कजे शिरसा । रामो वरगजगामी विनिर्गतो राजपर्षदः ॥९३॥ अत्रान्तरे मूर्च्छा राजा गत्वा तत्र प्रतिबुद्धः । ज्ञायत आलेखगतोऽनिमिषनयनः प्रलोकयति ॥९४॥ गत्वा निजजननीमापृच्छति राधवः कृतप्रणामः । मात ! व्रजाम्यहं दूरप्रवासं क्षमस्व ॥ ९५ ॥ श्रुत्वा वचनमेतत्सहसा तो मूच्छित्वा प्रतिबुद्धा । भणति सुतं रुदन्ती पुत्र ! किं मां परित्यजसि ? ॥९६॥ कथंकथमप्यनाथया लब्धोऽसि मनोरथैर्बहुभिः । भविष्यसि पुत्राऽलम्बनः प्ररोह इव शाखायाः ॥९७॥ भरताय मही दत्ता तातेन कैकयीवरनिमित्तम् । सता मया नेच्छत्येष कुमारो महीं भोक्तुम् ॥९८॥ दिक्षाभिमुखो राजा पुत्र ! दूरं त्वमपि गमिष्यसि । पति - पुत्रविरहितेह कं शरणमहं प्रपद्ये ? ॥९९॥ विंध्यगिरिमस्तके वा मलये वा सागरस्य वाऽऽसन्ने । कृत्वा प्रतिष्ठानं तव स्फुटमागमस्याम्यहम् ॥१००॥ जनन्याः शिरः प्रणामं कृत्वा शेषमातृवर्गस्य । पुनरपि च नरवरेन्द्रं प्रणमति रामो गमनसज्जः ॥१०१॥ आपृष्टाश्च सर्वे पुरोहिताऽमात्यबान्धवाः सुभटाः । रथ- गज- तुरड्गमा अपि च प्रलोकिताः स्निग्धदृष्टया ॥ १०२ ॥ चातुर्वर्णं च जनमापृच्छय निर्गतो रामः । वेदैह्यपि च श्वसुरं प्रणमति परमेण विनयेन ॥१०३॥ सर्वासां श्वश्रूणां कृत्वा चरणवन्दनं सीता । सखीजनं च निजकमापृच्छय निर्गतः ॥ १०४ ॥ गंतुं समारब्धं रामं दृष्टवा लक्ष्मणो रुष्टः । तातेनाऽयशोबहुलं कथमेतत्प्रस्थितं कार्यम् ? ॥१०५॥
१. मुच्छं - प्रत्य० । २. जणणि प्रत्य० 1 ३. अहन्नाए - प्रत्य० ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org