Page Text
________________
सूत्र १९] स्वोपज्ञभाग्य टीकालङ्कृतम्
२११ प्रमाणे केवलिनः समुद्घाते लोकप्रमाणे.वा भवतः मरणान्तिकसमुद्घाते वा आयामतो लोकान्ताल्लोकान्तायते स्यातामिति ॥ भा०-अत्राह-औदारिकमित्येतदादीनां शरीरसंज्ञानां कः पदार्थ
- इति । अत्रोच्यते-उद्गतारमुदारम् , उत्कटारमुदारम् , उद्गम औदारिकस्य मा एब वोदारम् , उपादानात् प्रभृति अनुसमयमुद्गच्छति पर्वते
जीर्यते शीर्यते परिणमतीत्युदारम्, उदारमेवौदारिकम् , नैव मन्यानि। यथोदर्म पा निरतिशेष, ग्राह्यं छेचं भेद्यं दाद्यं हार्यमित्युदाहरणादौदारिकम् , मैवमन्यानि, उदारमिति च स्थूलनाम। स्थूलमुद्गतं पुष्टं वृहन्महदिति, . हारमोदारकम् । नैवं शेषाणि । तेषां हि परं परं सूक्ष्ममित्युक्तम् (अ० २, सू०३८)। ___टी-संशयानः पृच्छति, औदारिकमिति पदमादौ येषां वैक्रियादिपदानां तेषाम् एतदादीनां कोऽर्थोऽत्र विवक्षितः १ एतदुक्तं भवति-किमेता औदारिकादिसंज्ञा अर्थवत्ता ममुगता विधीयन्ते आहोस्विद् यच्छयेति । अन्वर्थसंज्ञा एता न यादृच्छिक्य इति भाष्यकदादर्शयति-उगतारमुदारमित्यादिना भाष्येण । अन्वर्थत्वाच्च संज्ञयैव लक्षणमेदं अथषति, पृथग्लक्षपाध्यषस्थानं वा, अत एषाम्वर्थसंज्ञाविवरणापमन्यानीति प्रत्येकमन्यलक्षजयपच्छेदेनाम्यलक्षणाभिधानात्, एभ्य एष विशेषेभ्यः शरीराणां नानात्वं सेत्स्यति ॥ मनु च शरीरप्रकरणप्रथमसूत्रे एतद भाष्यं युक्तं स्यात्, इह तु प्रकरणान्ताभिधाने म किश्चित् प्रयोजनं वैशेषिकमस्तीति । उच्यते-सदेवमयं मन्यते, तदेवेदमादिसूत्रमाप्रकरणपरिसमासः प्रपञ्च्यते, अथवा प्रकरणान्ताभिधाने सत्यमेव म किश्चित् फलमस्त्यसूत्रार्थत्वादता क्षम्यतामिदमेकमाचार्यस्येति, तत्र उद्गतारमुदारम् इति । उहता-उस्कृष्टा आरा-छाया यस्य तदुद्गतारमुदारं प्रधानमित्यर्थः । तीर्थकरगणधरशरीराङ्गीकरणादेवमुच्यते, नहि तीर्थकरादिशरीरेभ्योऽन्यत् प्रधानतरमस्ति त्रिलोक्यां शरीरमिति । अथवा उस्करारमुदारम् । उत्कृष्टा आरा-मर्यादा-प्रमाणं यस्य तदुत्कटारसुदारम् , अवस्थितसातिरेकयोजनसहस्रप्रमाणस्वास, अन्यच्चैवंविधं नास्ति । ननु वैक्रियमधिका योजनलक्षेति सत्यमेवमेतद्, अवस्थितं तन भवति, पत्रधनुःशतप्रमाणमेवावस्थितं वैक्रियम्, औदारिकं पुनरवस्थितमेवमुच्यते । उद्गम एव वा उदारः, उद्गमनं-उद्गमः-प्रादुर्भावः स एव चोदारशब्देनोच्यते । यत उपादानात् प्रभृतीत्यादि । उपादानं हि शुकशोणिवाद्यौदारिकस्य तदहणाप्रभृत्येव चानुसमयमुद्गति अविभज्यमानस्वरूपः कालविशेषः समयोऽभिधीयते, अत: प्रतिसमयमेव तदुत्तरामत्तरां व्यवस्था स्वीयपर्याप्त्यपेक्षामुद्गच्छति-प्राप्नोति, न वदस्ति कालबिवरं यत्रावस्थान्तरं न समासादयतीति, एवं च भाष्यकारो दर्शयति-तत वर्धते वयःपरिणामेनोपचीयमानम्रर्ति प्रतिवेलमाभाव्यते, जीर्यत इति जरामधिगच्छति-चयोहानिमाप्नोति, शीर्यत इति शिथिलसन्धि
१ मा.वि घपाः । 'प्रतिपयमा' इति क-माः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004022 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Thakurprasad Sharma |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 518 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |