________________
लोगस्स पञ्चच्छिमिले चरिमंते अपज्जत्तसुमपुढवीकाइयत्ताए उववज्जित्तए से णं भंते! कइसमइएणं विग्गणं उववज्जेज्जा १, गोयमा ! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा चउसमइएण वा विग्गहेणं उववज्जेज्जा, से केणद्वेणं०१, एवं जहेव पुरच्छिमिले चरिमंते समोहया पुरच्छिमिले चेव चरिमंते उववाइया तहेव पुरच्छिमिले चरिमंते समोहया पचच्छिमिले चरिमंते उववाएयव्वा सब्वे, अपज्जत्तमुहुमपुढवीकाइए णं भंते! लोगस्स पुरच्छिमिले चरिमंते समोहए त्ता जे भविए लोगस्स उत्तरिले चरिमंते अपज्जत्तसुहुमपुढवीकाइयत्ताए उबव० से णं भंते! एवं जहा पुरच्छिमि चरिमंते समोहओ दाहिणि चरिमंते उववाइओ तहा पुरच्छिमिले० समोहओ उत्तरले चरिमंते उववाण्यच्यो, अपज्जत्तसुहुमपुढवीकाइए णं भंते! लोगस्स दाहिणिले चरिमंते समोहए ता जे भविए लोगस्स दाहिणिले चेव चरिमंते अपज्जन्तमुहुमपुढवीकाइयत्ताए उववजित्तए एवं जहा पुरच्छिमिले समोहओ पुरच्छिमिले वेव उववाइओ तहेव दाहिणिले समोहए दाहिणिल्ले चेव उववाएयब्वो तहेव निरवसेसं जाव सुहुमवणस्सइकाइओ पत्तओ सुदुमवणस्सइकाइएस चे पजतए दाहिणिले चरिमंते उववाइओ एवं दाहिणिडे समोहओ पच्चच्छिमिले चरिमंते उववाएयच्वो नवरं दुसमइयतिसमइयचउसमइयविग्गहो सेसं तहेब, दाहिणिडे समोहओ उत्तरि चरिमंते उबवाएयब्वो जहेव सट्टा तहेव एगसमइयदुसमइयतिसमइयचउसमइयविग्गहो, पुरच्छिमिले जहा पञ्चच्छिमिले तहेव दुसमइयतिसमइयचउसमय०, पञ्चच्छि - मिले य चरिमंते समोहयाणं पञ्चच्छिमिले चेव उववजमाणाणं जहा सट्टाणे, उत्तरिल्ले उववज्जमाणाणं एगसमइओ विग्गहो नत्थि, सेसं तहेव, पुरच्छिमिल्ले जहा सट्टाणे, दाहिणिल्ले एगसमइओ विग्गहो नत्थि, सेसं तं चैव, उत्तरिल्ले समोहयाणं उत्तरिडे चेव उववजमाणाणं जहेब सट्टाणे, उत्तरिल्ले समोहयाणं पुरच्छिमिल्ले उववज्जमाणाणं एवं चैव, नवरं एगसमइओ विग्गहो नत्थि, उत्तरिल्ले समोहयाणं दाहिणिल्ले उववज्जमाणाणं जहा सट्टाणे, उत्तरिल्ले समोहयाणं पञ्चच्छिमिल्ले उबवजमाणाणं एगसमइओ विग्गहो नत्थि, सेसं तहेव जाब सुहुमवणस्सइकाइओ पज्जत्तओ सुहुमत्रणस्सइकाइएस पजत्तरसु चेव, कहिन्नं भंते! वायरपुढवीकाइयाणं पज्जत्तगाणं ठाणा पं० १, गोयमा ! सट्टाणेणं अट्टस पुढवीसु 'जहा ठाणपदे जाव सुहुमवणस्सइकाइया जे य पज्जत्तगा जे य अपज्जत्तगा ते एगविहा अविसेसमणाणत्ता सब्बलोगपरियावन्ना पं० समणाउसो !। अपनत्तसुहुमपुढवीकाइयाणं भंते! कति कम्मप्पगडीओ पं०१, गोयमा ! अट्ठ कम्मप्पगडीओ पं० तं० नाणावरणिज्जं जाब अंतराइयं, एवं चउक्कएण भेदेणं ज॒हेव एगिंदियसएस जाव बायरवणस्सइकाइयाणं पजत्तगाणं, अपज्जत्तसुहुमपुढवीकाइया णं भंते! कति कम्मप्पगडीओ बंधंति ?, गोयमा ! सत्तविहबंधगावि अट्ठविहबंधगावि जहा एगिंदियसएसु जाव पज्जत्ता वायरवणस्सइकाइया। अपजत्तसुहुमढवीकाइया णं भंते! कति कम्मप्पगडीओ वेदेति १, गोयमा! चोदस कम्मप्पगडीओ वेदेति तं० नाणावरणिजं जहा एगिंदियसएस जाब पुरिसवेदवज्झं एवं जाव बादरवणस्सइकाइयाणं पज्जत्तगाणं, एगिंदिया णं भंते! कओ उववजंति किं नेरइएहिंतो उवयजंति० ? जहा वर्कतीए पुढविकाइयाणं उवत्राओ, एगिंदियाणं भंते! कइ समुग्धाया पं० १. गोयमा ! चत्तारि समुग्धाया पं० तं वेदणासमुग्धाए जाव वेउब्वियसमुग्धाए, एगिंदिया णं भंते! किं तुल्लट्टितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकरेंति तु द्वितीया बेमायविसेसाहियं कम्मं पति बेमायद्वितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकरेंति बेमायद्वितीया बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति ?, गोयमा! अत्थेगतिया तुल्लद्वितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकरेंति अत्येतिया तुल्लद्वितीया बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति अत्येगइया बेमायद्वितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकरेंति अत्थेगइया बेमायद्वितीया बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति से केणटुणं भंत एवं बुच्चइ अत्येगइया तुल्लद्वितीया जाव वेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति ?, गोयमा ! एगिंदिया चउब्विहा पं० तं० अत्थेगइया समाज्या समोववन्नगा अत्येगइया समाउया विसमोववन्नगा अत्थेगइया विसमाउया समोववन्नगा अत्येगइया विसमाउया विसमोववन्नगा, तत्थ णं जे ते समाउया समोववन्नगा ते णं तुल्लद्वितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकति तत्थ णं जे ते समाउया विसमोवबन्नगा ते णं तुल्लद्वितीया बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरैति तत्थ णं जे ते विसमाउया समोववन्नगा ते णं वेमायद्वितीया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकति तत्थ णं जे ते विसमाउया विसमोववन्नगा ते णं बेमायद्विइया बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति से तेणद्वेणं गोयमा ! जाव बेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति । सेवं भंते २ जाव विहरति
। ८५२ ॥ श० ३४ उ० १ ॥ कइविहा णं भंते! अणंतरोववन्नगा एगिंदिया पं० १, गोयमा ! पंचविहा पं० तं० पुढवीकाइया दुयाभेदो जहा एगिंदियसएस जाव पायरवणस्मइकाइया य. कहिनं भंते! अणंतरोववन्नगाणं वायरपुढवीकाइयाणं ठाणा पं० १, गोयमा! सट्टाणेणं अट्टसु पुढयीसु तं० रयणप्पभाए जहा ठाणपदे जाव दीवेसु समुद्देस्य एत्थ णं अनंतवनगाणं बायरपुढवीकाइयाणं ठाणा पं०, उवचाएणं सव्वलोए समुग्धाएणं सव्वलोए सट्टाणेणं लोगस्स असंखेज्जइभागे, अणंतरोववन्नगसुहुमढवीकाइया एगविद्या अविसेममणात्ता सव्वलो परियावना पं० समणाउसो !, एवं एएणं कमेणं सव्वे एगिंदिया भाणियव्वा, सट्टाणादं सव्वेसिं जहा ठाणपदे तेसिं पज्जत्तगाणं चायराणं उबवायममुग्धायसद्वाणाणि जहा तेसिं चेव अपज्जत्तगाणं, वायराणं सुहुमाणं सव्वेसिं जहा पुढवीकाइयाणं भणिया तहेब भाणियव्वा जाव वणस्सइकाइयत्ति, अनंतशेववन्नगसुमढवीकाइयाणं भंते! (९९) ३९६ श्रीभगवत्यं सत
मुनि दीपरत्नसागर