________________
(९०) . यमात्मना तप्यते, क्लिश्यत इत्यवादीः अब्रवीस्त्वं । यो हि प्रेक्षापूवकारी स प्रतिकूलतायां भवितव्यतायां नेष्ट कार्य सिध्यति इति ज्ञात्वा तदनुकूलतासिद्धयर्थमव यतो । तसिद्धी च सर्व मिष्ट कार्य सि. ध्यतीति ।
मराठी अर्थः -सर्व प्राण्यांना मरणापासून अतिशय भीति वाटते, पण त्याच्यापासून आपली कोणीही सुटका करून घेत नाही. याचे कारण हे आहे की, भवितव्यता प्रतिकूल असली मणजे मृत्यु टाळावा ह्मणून केलेले सर्व प्रयत्न व्यर्थ जातात व तो प्राणी मृत्युमुखी पडतो तसेंच हमेशा हा प्राणी सुखाची-मोक्षसुखाची इच्छा करीत असतो. तथापि भवितव्यतेचे साहाय्य त्याला नसल्यामुळे त्याला मोक्ष सुवाचा लाभ होत नाही. तथापि मरणादिक अनिष्ट अवस्था प्राप्त झाल्यावर हा प्राणी भीतीच्या स्वाधीन होतो, व इष्ट पदार्थाच्या सुखाची हमेशा इच्छा होते; यामुळे तो इच्छेच्या स्वाधीन होतो. ह्मणूनच त्याचे सर्व प्रयत्न व्यर्थ जातात व त्यास क्लेश होतात.
तात्पर्य हे आहे की--जो बुद्धिमान मनुष्य आहे तो भविसव्यता दैव प्रतिकूल असले झणजे आपले इच्छिलेले कार्य तडीस जात नाहीत असें जाणून ती अनुकूल करण्यासाठी प्रयत्न करीत असतो. व तो भवितव्यता सिद्ध झाली ह्मणजे त्याची सगळी कार्य सिद्ध होतात. ननु हेयोपादेये च तत्वे यथावत्परिज्ञाते उपदेशः प्रमाणतां प्रतिपद्यते,
न च भगक्तस्तत्पीरज्ञानं संभवतीत्याशंक्याह । हेयोपादेय तत्वांचा यथार्थ निणय ज्ञाला ह्मणजेच उपदेशाला प्रमाणत्व प्राप्त होते. परंतु भगवंतांना हेयोपादेय तत्वांचे परिज्ञान नसल्यामुळे त्यांचा उपदेश खरा आहे हे कसे मानावें ? या शंकेचे उत्तर आचार्य देतात.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
