Page Text
________________
सू० ३।१०] प्रत्यभिज्ञानप्रामाण्यविचारः ३४५ गतसदृशाकारदर्शनेन तथा व्यवहारं कार्यते, दृश्यानुपलम्भोपदर्शनेन घटाभावव्यवहारंवत् । तदप्यसङ्गतम् ; 'प्राक्प्रतिपन्नधूमसदृशोयं धूमः' इत्यादिलिङ्गप्रत्यभिज्ञाज्ञानस्य लैङ्गिकत्वे तल्लिङ्गप्रत्यभिज्ञाशानस्यापि लैङ्गिकत्वमित्यनवस्थाप्रसङ्गात् ।
किञ्च, अर्थे सादृश्यव्यवहारस्य सदृशाकारनिबन्धनत्वे सह-५ शाकारेपि कुतस्तद्व्यवहारसिद्धिः? अपरतद्गतसदृशधर्मदर्शनाचेत् ; अनवस्था । धर्मिसादृश्यव्यवहारे चान्योन्याश्रयः । तन्नेयं सादृश्यप्रत्यभिज्ञा लिङ्गजाभ्युपगन्तव्या।
ननु गोदर्शनाहितसंस्कारस्य पुनर्गवयदर्शनावि स्मरणे सति 'अनेन समानः सः' इत्येवमाकारस्य ज्ञानस्योपमानरूपत्वान्न प्रत्य-१० भिज्ञानता । सादृश्यविशिष्टो हि विशेषो विशेषविशिष्टं वा सादृश्यमुपमानस्यैव प्रमेयम् । उक्तं च
"तस्माद्युत्मयते तत्स्यात्सादृश्येन विशेषितम् । प्रमेयमुपमानस्य सादृश्यं वा तदन्वितम् ॥१॥ प्रत्यक्षेणावबुद्धपि सादृश्ये गवि च स्मृते।
१५ विशिष्टस्योन्यतः सिद्धरुपमानप्रमाणता ॥ २॥"
[मी० श्लो० उपमान० श्लो० ३७-३८] इति । तदप्यसमीक्षिताभिधानम् ; एकत्वसादृश्यप्रतीत्योः सङ्कलना(न)ज्ञानरूपतया प्रत्यभिज्ञानतानतिक्रमात् । स एवायम्' इति हि यथोत्तरपर्यायस्य पूर्वपर्यायेणैकताप्रतीतिः प्रत्यभिज्ञा, २० तथा सादृश्यप्रतीतिरपि 'अनेन सदृशः' इत्यविशेषात् । पूर्वोत्तर
१ अत्र घटो नास्ति दृश्यत्वे सत्यनुपलब्धेरिति । २ इयं शिंशपा पूर्वदृष्टशिशपासमाना इति च। ३ लिङ्गरूपस्य । ४ अनुमानरूपत्वे अङ्गीक्रियमाणे। ५ तद्गतधर्मस्य । ६ पर्वतधूमः पूर्वदृष्टधूमसदृशस्तत्सदृशाकारत्वात्सम्प्रतिपन्नधूमवत् । तत्सदृशाकारत्वेन समानं सदृशाकारत्वात् सम्प्रतिपन्नसदृशाकारवत् । ७ गोगवयलक्षणे। ८ गोगवयो सदृशौ सदृशाकारत्वाद्देवदत्तयशदत्तवत्। गोगवयाकारौ सदृशौ सादृशाकारत्वात् तद्वत् । द्वितीयौ आकारौ सादृशौ सदृशाकारत्वादित्यादि। ९ त्वादि । १० मीमांसकः । ११ पश्चात् । १२ गोलक्षणो धी। १३ धर्मः। १४ दृश्यमानात् । १५ गक यात् । १६ सर्यमाणम् । १७ वस्तु। १८ मर्यमाणगवान्वितम् । १९ उपमानस्यैवेत्यत्र यः एवकारस्तस्य संवादं दर्शयति । २० गवयगते । २१ सादृश्यविशिष्टस्य गोस्तद्विशिष्टस्य वा सातादेः। २२. सरणप्रत्यक्षाभ्याम् । २३ स्मरणप्रत्यक्षाभ्यां
सकाशादन्यदुपमानं ततः। २४ प्रत्यभिज्ञा । २५ सङ्कलनरूपतायाः। .... Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003838 |
| Book Title | Pramey Kamal Marttand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendrakumar Shastri |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 920 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |