________________
दशवैकालिके पञ्चमाध्ययनम् ।
२४५ (टीका.) यत्र यथा गवेषयेत्तदाह । से इत्यादि सूत्रम् । व्याख्या।से श्त्यसंत्रान्तोऽमूबितः। ग्रामे वा नगरे वा । उपलदाणत्वादस्य कर्वटादौ वा । गोचराग्रगत इति । गौरिव चरणं गोचर उत्तमाधममध्यमकुलेष्वरक्तद्विष्टस्य निदाटनम्।अग्रःप्रधानोऽन्याहृताधाकर्मादिपरित्यागेन ततस्तद्वर्ती मुनि वसाधुश्चरेजछेत् । मन्दं शनैः शनैर्न पुतमित्यर्थः।अनुहिनःप्रशान्तः परीषहा दिन्योऽबिन्यत् । अव्यादिप्तेन चेतसा । वत्सवणिग्जायादृष्टान्तात् शब्दादिष्वगतेन चेतसान्तःकरणेन । एषणोपयुक्तेनेति सूत्रार्थः॥२॥
पुरन जुगमायाए, पेदमाणो मदिं चरे॥ वऊं तो बीअहरियाई, पाणे अ दगमहिअं॥३॥
(अवचूरिः) यथा गवेषयेत्तदाह । पुरतोऽग्रतो युगमात्रया शरीरप्रमाणया शकटोलस्थया। दृष्टयेति शेषः । प्रेदमाणः प्रकर्षेण पश्यन् महीं नुवं चरेद्यायात् । वर्जयन् बीजहरितानि।प्राणिनो हींजियादीन् उदकं मृत्तिकां च। चशब्दात्तेजोवायुपरिग्रहः॥३॥
(अर्थ.) पूर्वोक्त सूत्रमा गोचरीए जq एम कडं. हवे ते केवी रीते गमन कर, ते कहे . पुर इति. पूर्वोक्त जावसाधु (पुर के०) पुरतः एटले आगल (जुगमायाए के) युगमात्रया एटले धूसरा प्रमाण, शरीरप्रमाण अर्थात् साडा त्रण हाथ प्रमाण दृष्टिए करी (पेहमाणो के०) प्रेदमाणः एटले जोतो बतो तथा (बीअहरिया के.) वीजहरितानि एटले बीज ते धान्य प्रमुख होय तेने अने हरित ते हरितकाय जीव होय तेने तथा ( पाणे के ) प्राणिनः एटले कीडीप्रमुख त्रस जीव होय तेने तथा ( दगमट्टियं के० ) उदकमृत्तिकां एटले उदक ते अप्कायजीव अने मृत्तिका ते पृथ्वीकाय जीव तेने ( वऊंतो के ) वर्जयन् एटले वर्जतो, परिहरतो तो ( महिं के०) महीं एटले पृथ्वीउपर (चरे के०) चरेत् एटले गमन करे. एरीते अहीं संयम विराधनानो परिहार कह्यो. ॥३॥
(दीपिका.) अथ यथा चरेत्तथैवाह । एवं विधः सन् मुनिर्मही चरेत् यायात् । परं न शेषदिशां विलोकनेनेति शेषः । किं कुर्वाणः । पुरतोऽयतो युगमात्रया शरीरप्रमाणया। दृष्टयेति शेषः।प्रेक्षमाणः प्रकर्षेण पश्यन् । पृथिवीं प्रेक्षमाण एव केवलं न । किंतु बीजहरितानि परिहरन् । पुनः प्राणिनो हीन्डियादीन् पुनरुदकमकायं पुनर्मूत्तिकां पृथ्वीकायम् । चशब्दात् तेजोवायू च परिहरन् । इति संयमविराधनायाः परिहारः कथितः॥३॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
