________________
दशवैकालिके तृतीयाध्ययनम् ।
११३
निसंबध्यते । दर्शनाचारो ज्ञानाचारश्चारित्राचारस्तपश्राचारो वीर्याचारश्चेति । तत्र दर्शनं सम्यग्दर्शनमुच्यते । न चकुरा दिदर्शनम् । तच्च क्षायोपशमिका दिरूपत्वानाव एव । ततश्च तदाचरणं दर्शनाचार इत्येवं शेषेष्वपि योजनीयम् । जावार्थ तु वदयति । एष जावाचारः पञ्चविधो जवति ज्ञातव्यः । इति गाथाक्षरार्थः । अधुना जावार्थ उच्यते । तत्र यथोद्देशं निर्देश इत्यादौ दर्शनाचारजावार्थः । दर्शनाचारश्चाष्टधा । तथा चाह | गाथा ॥ निस्संकिय निक्कंखिय, निविति गिष्ठा मूढ दिघी ा ॥ उववूहथिरीकरणे, वल्लपजावणे ॥ १८८ ॥ व्याख्या ॥ निःशङ्कित इत्यत्र शङ्का शङ्कितं, निर्गतं शङ्कितं यतोऽसौ निःशङ्कितः । देशसर्वशङ्कारहित इत्यर्थः । तत्र देशशङ्का समाने जीवत्वे कथमेको व्योऽपरोऽनव्य इति शङ्कते । सर्वशङ्का तु प्राकृत निबद्धत्वात्सर्वमेवेदं परिकल्पितं जविष्यतीति । न पुनरालोचयति । यथा जावा हेतुग्राह्या हेतुग्राह्याश्च । तत्र हेतुग्राह्या जीवास्तित्वादयः । अहेतुग्राह्या नव्यत्वादयः । अस्मदाद्यपेक्षया प्रकृष्टज्ञानगोचरत्वात् तद्धेतूनामिति । प्राकृत निबन्धोऽपि बालादिसाधारण इति । उक्तं च ॥ बालस्त्री मूढमूर्खाणां नृणां चारित्रका ङ्क्षिणाम् ॥ अनुग्रहार्थं तत्त्वः, सिद्धान्तः प्राकृतः स्मृतः ॥ दृष्टेष्टाविरुद्धश्चेति । उदाहरणं चात्र पेयापेकौ यथावश्यके । ततश्च निःशङ्कितो जीव एवाईछासनप्रतिपन्नौ दर्शनाचरणात् । तत्प्राधान्यविवक्षाया दर्शनाचार उच्यते । अनेन दर्शनदर्श निनोरभेदमाह । तदेकान्तनेदे त्वदर्श निन श्व तत्फलाभावात् मोदानाव इत्येवं शेषपदेष्वपि जावना कार्येति । तथा निःकाङ्क्षितो देशसर्वकाङ्क्षारहितः । तत्र देशकाङ्क्षा एकं दर्शनं काङ्क्षति दिगम्बरदर्शनादि । सर्वकाङ्क्षा तु सर्वाण्येवेति । नालोचयति षड्जीवनका पीडामसत्प्ररूपणां च । उदाहरणं चात्र राजामात्यौ यथावश्यक इति । विचिकित्सा मतिविज्रमः । निर्गता विचिकित्सा मतिविज्रमो यतोऽसौ निर्विचिकित्सः । साध्वेव जिनदर्शनं किंतु प्रवृत्तस्यापि सतो ममास्मात्फलं जविष्यति न जविष्यतीति । क्रियायाः कृषीवलादिपूजयोपलब्धेरिति विकल्परहितः । न ह्यविकलोपाय उपे
वस्तुपरिप्रापको न जवतीति संजातनिश्चयो निर्विचिकित्स उच्यते । एतावतांशेन निःशङ्किता जिन्नः । उदाहरणं चात्र विद्यासाधको यथावश्यक इति । यद्वा निर्विजुगुप्सः साधुजुगुप्सारहितः । उदाहरणं चात्र श्रावकडुहिता यथावश्यक एव । तथामूदृष्टिश्च बालतपखितपो विद्यातिशयदर्शनैर्न मूढा स्वरूपान्न चलिता दृष्टिः सम्यग्दर्शनरूपा यस्यासावमूढदृष्टिः । अत्रोदाहरणं सुलसा साविया । जहा लोइयरिसी बडो रायगिरं गतो बहूणं जवियाणं थिरीकरण णिमित्तं सामिया नपिउं । सुलसं पुि कासि । श्रम्मडो चिंते । पुलमतिया सुलसा जं रहा पुछेइ । तर्ज अम्मडे परिक
१५
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org