________________
100 वितीये सूत्रकृतांगे प्रथम श्रुतस्कंधे दशमाध्ययनं. ज्ञानः समारख्यातवानेतच वयमाणमाख्यातवानिति (आघंति ) याख्यातवान् कोसौ । मतिमान् मननं मतिः समस्तपदार्थपरिझानं तदिद्यते यस्यासौ मतिमान के वलज्ञानीत्यर्थः । तत्रासाधारणविशेषणोपादानात्तीर्थकद् गृह्यते । असावपि प्रत्यासत्ते वीरोवर्धमानस्वामी गृह्यते । किमारव्यातवान् धर्म श्रुतचारित्राव्यं । कथं । अनुविचिं त्य केवलझानेन ज्ञात्वा प्रज्ञापनयोग्यान पदार्थानाश्रित्य धर्म नापते । यदिवा ग्राहक मनुविचिंत्य कस्यार्थस्यायं ग्रहणसमर्थस्तथाकोयं पुरुषः कंच नतः किंदर्शनमापन्नइत्येवं पर्यालोच्य धर्मगुश्रूषवोवा मन्यते । यथा प्रत्येकमस्मदनिप्रायमनुविचिंत्य जगवान धर्म नाषते युगपत्सर्वेषां स्वनापापरिणत्या संशयापगमादिति। किंनूतं धर्म नापते । जुमवर्क यथावस्थितस्वरूपं वस्तुस्वरूपनिरूपणतोन । यथा शाक्याः सर्व क्षणिकमन्युपगम्य कृतना शाकतान्यागमदोषनयात्संतानान्युपगमं कृतवंतस्तथावनस्पतिमचेतनत्वेनान्युपगम्य स्व यं न विदंति तबेदनादावुपदेशं तु ददति तथा कार्षापणादिकं हिरण्यं स्वतोनस्टशंत्य परेणतु तत्परिग्रहतः क्रय विक्रयं कारयति । तथा सांख्याः सर्वमप्रच्युतानुत्पन्न स्थिरैकव नावं नित्यमन्युपगम्य कर्मबंधमोदानावप्रसंगदोषनयादावि वतिरोनावावाश्रितवंत त्यादिकौटिल्यनावपरिहारेणावकं तथ्यं धर्ममारख्यातवान् । तथा सम्यगधीयते मोदं तन्मा गंवा प्रत्यात्मा योग्यः क्रियते व्यवस्थाप्यते येन धर्मेण सधर्मः समाधिस्तं समारख्यात वान् । यदिवा धर्ममाख्यातवांस्तत्समाधि च धर्मध्यानादिकमिति सुधर्मस्वाम्याह तमिमं धर्म समाधि वा नगवउपदिष्टं शृणुत यूयं । तद्यथा। न विद्यते ऐहिकामुष्मिकरूपा प्रति झा आकांदा तपोनुष्ठानं कुर्वतोयस्यासावप्रतिझोनिदणशीलोनितुः । तुर्विशेषणे । नाव निदुरसावेव परमार्थतः साधुधर्म धर्मसमाधिंच प्राप्तोसातिति । तथा न विद्यते निदानमारं नरूपं तेषु जंतुषु यस्यासावनिदानः सएवंनूतः सावद्यानुष्ठानरहितः परिसमंतात्संयमा नुष्ठाने ब्रजेजले दिति । यदिवा अनिदाननूतोऽनाश्रवनूतः कर्मोपादानरहितः सुष्टु परिव्रजेत्। सुपरिव्रजेत् य दिवा अनिदाननूतान्यनिदानकल्पानि ज्ञानादीनि तेषु परिव्रजेत् । अथवा निदानं हेतुः कारणं कुःखस्यातोनिदाननूतः कस्यचिदुःखमनुपादयन् संयमे पराक्रमेतेति ॥१॥प्राणिपातादीनितु कर्मणोनिदानानि वर्तते । प्राणातिपातोपि इव्यदेवकालनावनेदा चतुर्धा।तत्र प्राणातिपातमधिकृत्याह॥(नबहेइत्यादि)सर्वोपि प्राणातिपातः क्रियमाणः प्रज्ञापकापेक्ष्योर्ध्वमधस्तिर्यक् क्रियते। यदिवा कधिस्तिर्यकरूपेषु त्रिषुलोकेषु तथा प्राच्या दिषु दिदु विदिख चेति । इव्यप्राणातिपातस्त्वयं । त्रस्यंतीति त्रसादीडियादयोयेच स्थावराः पृथिव्यादयः। चकारः स्वगतनेदसंसूचनार्थःकालप्राणातिपातसंसूचनार्थो वा।दि वा रात्री वा प्राणाः। प्राणिनां नावप्राणातिपातंत्वाह । एतान् प्रागुक्तान् प्राणिनोहस्त पादान्यां बध्वा उपलक्षणार्थवादस्यान्यथावा कदर्थयित्वा यत्तेषां कुःखोत्पादनं तन्न कुर्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org